8 april 2023
Vrijheid / Veiligheid
In mei '68 streden we voor vrijheid. Veiligheid kwam op de tweede plaats. Er lijkt in die relatie iets fundamenteels veranderd te zijn. De voorbije 50 jaar gaat al de aandacht naar het verschil tussen veilig en onveilig. Juristen oordelen niet meer democratisch, integendeel ze beperken de rol van het democratische besluitvormingsproces ten voordele van de veiligheid op verschillende gebieden.
In zijn lange inleiding zegt Koen Lemmens dat Elchardus vooral de rechterlijke macht op de korrel neemt en inderdaad, in veel artikels wijst de auteur op hun macht en (soms) op het misbruik van die macht: juristocratie, zo noemt hij het.
De leidraad bij het selecteren van de 87 columns die hij van 2017 tot 2022 in De Morgen schreef, is de bedenking: "welke van de gebeurtenissen en toestanden hebben mij anders naar de werkelijkheid doen kijken, hebben mij de dingen anders laten aanvoelen?" De columns zijn reacties op gebeurtenissen, "niet zelden kleine gebeurtenissen met grote gevolgen". Hij heeft ze onder vijf thema's gerangschikt, telkens in de volgorde van de datum waarop ze in de krant verschenen. Omdat de titels door de redacteurs gekozen waren, heeft hij ze af en toe veranderd. Niets weerhoudt de lezer ervan ze te lezen in een eigen gekozen volgorde, maar soms speelt het ene artikel wél in op het voorgaande. In elk artikel wordt een belangrijke gedachte uitvergroot in de kantlijn geplaatst.
De leidraad bij het selecteren van de 87 columns die hij van 2017 tot 2022 in De Morgen schreef, is de bedenking: "welke van de gebeurtenissen en toestanden hebben mij anders naar de werkelijkheid doen kijken, hebben mij de dingen anders laten aanvoelen?" De columns zijn reacties op gebeurtenissen, "niet zelden kleine gebeurtenissen met grote gevolgen". Hij heeft ze onder vijf thema's gerangschikt, telkens in de volgorde van de datum waarop ze in de krant verschenen. Omdat de titels door de redacteurs gekozen waren, heeft hij ze af en toe veranderd. Niets weerhoudt de lezer ervan ze te lezen in een eigen gekozen volgorde, maar soms speelt het ene artikel wél in op het voorgaande. In elk artikel wordt een belangrijke gedachte uitvergroot in de kantlijn geplaatst.
Een keuze
Het eerste artikel van 9 november 2019 heeft als titel: "de leugen van de sterkste wordt de waarheid". Daarin vergelijkt Elchardus Bannon, de topadviseur van Trump, met Goebbels. Op p. 223 treffen we een artikel aan van 1 april 2017 waarin hij het dragen van de boerka gelijk stelt aan onderwerping. Hij viseert daarmee de uitspraak van Unia dat het boerkaverbod een krenking zou zijn van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen. In 2017 spreekt hij zich uit over de vraag of ons samenlevingsmodel superieur is en zijn antwoord is "ja!". In 2020 schrijft hij met volle overtuiging: "hoge belastingen zijn een belangrijke voorwaarde voor welvaart en welzijn" en gaat dan verder in op de belastingparadijzen. In 2022 redeneert hij n.a.v. Roe v. Wade over de Amerikaanse grondwet die rechters blijkbaar interpreteren zoals het hun uitkomt. De humanisten onder ons zullen het eens zijn met zijn interpretatie van "terreur" als het gevoel dat de gelovige bekruipt als hij of zij geconfronteerd wordt met de almacht van de god(en): adoratie gekoppeld aan verlammende angst, zodat geweld voor die mensen "martelaarschap" wordt. De dood van kleuter Mawda door een politiekogel in 2018 riep woede en verontwaardiging op, ook bij Elchardus. Hij denkt evenwel verder na over de verantwoordelijkheid van de ouders die illegaliteit verkozen en over de mensensmokkelaars en ook over het asielrecht.
Het eerste artikel van 9 november 2019 heeft als titel: "de leugen van de sterkste wordt de waarheid". Daarin vergelijkt Elchardus Bannon, de topadviseur van Trump, met Goebbels. Op p. 223 treffen we een artikel aan van 1 april 2017 waarin hij het dragen van de boerka gelijk stelt aan onderwerping. Hij viseert daarmee de uitspraak van Unia dat het boerkaverbod een krenking zou zijn van het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen. In 2017 spreekt hij zich uit over de vraag of ons samenlevingsmodel superieur is en zijn antwoord is "ja!". In 2020 schrijft hij met volle overtuiging: "hoge belastingen zijn een belangrijke voorwaarde voor welvaart en welzijn" en gaat dan verder in op de belastingparadijzen. In 2022 redeneert hij n.a.v. Roe v. Wade over de Amerikaanse grondwet die rechters blijkbaar interpreteren zoals het hun uitkomt. De humanisten onder ons zullen het eens zijn met zijn interpretatie van "terreur" als het gevoel dat de gelovige bekruipt als hij of zij geconfronteerd wordt met de almacht van de god(en): adoratie gekoppeld aan verlammende angst, zodat geweld voor die mensen "martelaarschap" wordt. De dood van kleuter Mawda door een politiekogel in 2018 riep woede en verontwaardiging op, ook bij Elchardus. Hij denkt evenwel verder na over de verantwoordelijkheid van de ouders die illegaliteit verkozen en over de mensensmokkelaars en ook over het asielrecht.
Verboden te verbieden
Volgens Elchardus werd er nooit meer verboden dan tijdens de laatste vijftig jaar, soms om bestwil: roken op cafés werd verboden, het dragen van gordels werd verplicht in de auto. In 1981 werd racisme onwettig. Daar begonnen de moeilijkheden, want ineens beslist een rechter wat racistisch is en wat niet. Het gaat soms meer om het beteugelen van een opinie dan om discriminatie te bestraffen. Opinies uiten die ingaan tegen de heersende opinie wordt door woke bestraft. In 2022 schrijft hij over het leed van de Russische soldaten en over het feit dat de Oekraïners strijden met Amerikaanse en Europese wapens. Dat is een ander gezichtspunt dan de media innemen. Onder de titel "Voor wie tellen die zwarte levens eigenlijk?" poneert hij dat die Afro-Amerikaanse slachtoffers in de V.S. misbruikt worden om een racistische politiek te promoten.
Volgens Elchardus werd er nooit meer verboden dan tijdens de laatste vijftig jaar, soms om bestwil: roken op cafés werd verboden, het dragen van gordels werd verplicht in de auto. In 1981 werd racisme onwettig. Daar begonnen de moeilijkheden, want ineens beslist een rechter wat racistisch is en wat niet. Het gaat soms meer om het beteugelen van een opinie dan om discriminatie te bestraffen. Opinies uiten die ingaan tegen de heersende opinie wordt door woke bestraft. In 2022 schrijft hij over het leed van de Russische soldaten en over het feit dat de Oekraïners strijden met Amerikaanse en Europese wapens. Dat is een ander gezichtspunt dan de media innemen. Onder de titel "Voor wie tellen die zwarte levens eigenlijk?" poneert hij dat die Afro-Amerikaanse slachtoffers in de V.S. misbruikt worden om een racistische politiek te promoten.
Akkoord of niet?
Hij krijgt kritiek uit verschillende hoeken, zo bv. plaatst W. Pauli hem in Knack direct bij het Vlaams Belang, al was het maar omdat hij het gesprek met deze partij niet uit de weg gaat en hij het een eis van de democratie vindt om een partij met zoveel stemmen mee te laten regeren. Het laatste hoofdstuk noemt hij "terugblik", want dat schreef hij eind 2022 of begin 2023. Daarin gaat hij dieper in op het verschijnsel "declinisme", dat nauw aansluit bij de titel van zijn werk: velen voelen zich onveilig (het einde van de wereld is nabij!) en zijn ten volle bereid hun vrijheid in te leveren aan die machtshebbers die veiligheid kunnen garanderen. Vrijheid versus niet-vrijheid was het leidend onderscheid van de 18de eeuw tot de jaren '60, maar nu is het veilig versus niet-veilig geworden.
Of je het eens bent met Elchardus heeft minder belang dan dat hij je doet nadenken! Lees zijn redenering en besluit dan of je betere argumenten hebt. Ironie, sarcasme en cynisme zijn de vormen van humor die Elchardus goed liggen en die mij af en toe hardop deden lachen.
Hij krijgt kritiek uit verschillende hoeken, zo bv. plaatst W. Pauli hem in Knack direct bij het Vlaams Belang, al was het maar omdat hij het gesprek met deze partij niet uit de weg gaat en hij het een eis van de democratie vindt om een partij met zoveel stemmen mee te laten regeren. Het laatste hoofdstuk noemt hij "terugblik", want dat schreef hij eind 2022 of begin 2023. Daarin gaat hij dieper in op het verschijnsel "declinisme", dat nauw aansluit bij de titel van zijn werk: velen voelen zich onveilig (het einde van de wereld is nabij!) en zijn ten volle bereid hun vrijheid in te leveren aan die machtshebbers die veiligheid kunnen garanderen. Vrijheid versus niet-vrijheid was het leidend onderscheid van de 18de eeuw tot de jaren '60, maar nu is het veilig versus niet-veilig geworden.
Of je het eens bent met Elchardus heeft minder belang dan dat hij je doet nadenken! Lees zijn redenering en besluit dan of je betere argumenten hebt. Ironie, sarcasme en cynisme zijn de vormen van humor die Elchardus goed liggen en die mij af en toe hardop deden lachen.
Transgenders
Ik citeer nog deze woorden uit een lezing van de auteur. Ze zitten in het boek verweven:
"Ik heb de indruk dat we in deze extreme vorm van vrijheidsstreven getuige zijn van een stuiptrekking van het tijdperk van de vrijheid. We zien immers tegelijkertijd dat de mensen die in het trans-gebeuren een belangrijke vorm van vrijheidsstreven zien, daar geen onpartijdige beschouwingen over willen horen. Zij willen volkomen afgeschermd worden van mogelijk kritische bedenkingen. Zij vroegen aan de rector van de Universiteit Antwerpen dat deze een door de Vrijzinnige Dienst georganiseerde lezingen- en debatreeks over het onderwerp zou verbieden. Door de samenstelling van de panels zouden ook mensen aan het woord kunnen komen die kritiek hebben, niet op geslachtsverandering als dusdanig, maar op de huidige praktijken van de transgenderbeweging. Daardoor, zo luidde een van de argumenten om de lezingen- en debatreeks te verbieden, zouden transgenders zich ‘onveilig’ voelen... Waar men vroeger in een tegenstander iemand zag die je vrijheid wilde beperken, is het nu iemand die je veiligheid bedreigt".
Gerda Sterk
Ik citeer nog deze woorden uit een lezing van de auteur. Ze zitten in het boek verweven:
"Ik heb de indruk dat we in deze extreme vorm van vrijheidsstreven getuige zijn van een stuiptrekking van het tijdperk van de vrijheid. We zien immers tegelijkertijd dat de mensen die in het trans-gebeuren een belangrijke vorm van vrijheidsstreven zien, daar geen onpartijdige beschouwingen over willen horen. Zij willen volkomen afgeschermd worden van mogelijk kritische bedenkingen. Zij vroegen aan de rector van de Universiteit Antwerpen dat deze een door de Vrijzinnige Dienst georganiseerde lezingen- en debatreeks over het onderwerp zou verbieden. Door de samenstelling van de panels zouden ook mensen aan het woord kunnen komen die kritiek hebben, niet op geslachtsverandering als dusdanig, maar op de huidige praktijken van de transgenderbeweging. Daardoor, zo luidde een van de argumenten om de lezingen- en debatreeks te verbieden, zouden transgenders zich ‘onveilig’ voelen... Waar men vroeger in een tegenstander iemand zag die je vrijheid wilde beperken, is het nu iemand die je veiligheid bedreigt".
Gerda Sterk
Dit boek werd eveneens gerecenseerd door Michel Ackaert.
Meer van Gerda Sterk
