3 december 2024
Goddeloos - Waarom we atheïsme nodig hebben
Nietzsche verklaarde God dood, maar het grootste deel van de wereldbevolking is nog steeds gelovig en er worden vreselijke dingen gedaan in naam van het geloof. Stine Jensen pleit voor een radicaal, maar toch teder atheïsme. Wat bedoelt ze daarmee?
Dit boekje is de 31e editie van NIEUW LICHT, "een filosofische pamfletreeks waarin de eeuwenoude denktraditie wordt gecombineerd met het nieuwe denken van onze tijd". De hedendaagse denker wordt een vraag voorgelegd die al eerder aan de orde kwam, maar in een andere politieke en maatschappelijke context.
Coen Simon en Frank Meester leggen Stine de volgende vraag voor: moeten we het nog altijd over het bestaan van God hebben? Is hij niet dood? Of worden er in zijn naam nog vreselijke dingen gedaan?
Stine Jensen is duidelijk: we hebben atheïsme nodig, we hebben het recht om niet te geloven nodig. Dit standpunt verdedigt ze strijdvaardig, maar niet militant. Het gesprek tussen gelovigen en niet-gelovigen is belangrijker dan het verschil.
Ze beschrijft hoe ze atheïst werd en dat maakt duidelijk dat ze niet blind is voor de voordelen van een hechte gelovige gemeenschap. Ze is ook feminist en kan niet voorbij aan het feit dat de grootste godsdiensten ervan uitgaan dat de vrouw minderwaardig is aan de man.
Er zijn soorten atheïsme. Ze citeert vele denkers om dat aan te tonen, zowel die van het humanisme, het existentialisme, de militante Four horsemen, de zachtaardige Alain De Botton of Rik Peels. Friedrich Nietzsche is het uitgangspunt, dus hij wordt veelvuldig geciteerd. Er is een verschil tussen geloofskritiek en geloofsangst.
Als je de evolutietheorie niet meer mag onderwijzen van een religieus conservatieve groep, dan is er iets mis. Er is de eindeloze discussie over de kleding van moslima's. Islamitische organisaties beweren dat het verbieden van gezichtsbedekkende kleding een heksenjacht zou zijn. Je hoort ze niet als het gaat om de vrijheid van keuze, die de vrouwen in Iran of Nederland ontzegd is.
De neurowetenschapper Sam Harris zoekt vervanging van godsdienst in spiritualiteit en meditatie, Alain de Botton omarmt de goede kanten van religie. Over deze twee denkers wijdt de auteur uit en besluit dat voor niet-gelovigen zingevende kaders heel nuttig kunnen zijn, o.a. voor jongeren die steeds meer kampen met hun mentale gezondheid. Haar conclusie komt erop neer dat de atheïst zichtbaarder moet gemaakt worden in het publieke debat.
De reeks boekjes richt zich tot een publiek dat wil nadenken. Engelse teksten worden niet vertaald. De voorbeelden haalt ze uit de Nederlandse leefwereld en politiek, maar die verschilt niet erg van de Vlaamse.
In de Noten vinden we al de referenties en het fragment van Nietzsche, waarmee de gedachtegang begon, vinden we achteraan en dat is wél vertaald. Geraadpleegde literatuur, Denkers en een dankwoord beëindigen het boekje, dat je gemakkelijk in je vestzak of handtas kan stoppen.
Gerda Sterk
In de Noten vinden we al de referenties en het fragment van Nietzsche, waarmee de gedachtegang begon, vinden we achteraan en dat is wél vertaald. Geraadpleegde literatuur, Denkers en een dankwoord beëindigen het boekje, dat je gemakkelijk in je vestzak of handtas kan stoppen.
Gerda Sterk
Dit boek werd eveneens gerecenseerd door Martin Harlaar.
Meer van Gerda Sterk
