26 maart 2025
De weg naar Macondo
Een reis in verhalen door het mythische literaire universum van Gabriel García Márquez.
Na de dood van de schrijver in 1987 stond in Mexico-stad meer dan 24 uur een lange rij mensen, die hem de laatste eer wilden bewijzen. In die rij stond een man die voor de camera’s van een of andere nieuwszender vertelde dat hij had leren lezen om Honderd jaar eenzaamheid te kunnen lezen, omdat zijn vrouw, die onderwijzeres was op een lagere school, het zo’n mooi boek vond.
Inderdaad, deze verdiende winnaar van de nobelprijs voor de literatuur (1982) was geen van de minsten in de wereldliteratuur. “Sinds mijn jeugd was hij één van mijn favorieten!” zei Barack Obama. Zijn werk is niet makkelijk om lezen, want ik worstelde me ooit met veel moeite doorheen Liefde in tijden van cholera. Nu koos ik het werk De weg naar Macondo met een flink stuk meer leeservaring, vooral omdat het een verzameling is van zijn mooiste verhalen en novelles die zich afspelen in de fictieve, mythische plaats Macondo. Dit slaperige stadje lijkt eigenlijk heel sterk op Aracataca (Colombia) waar de schrijver een stuk van zijn jeugd doorbracht bij zijn grootouders. Hun verhalen over de oorlog, de wereld van vroeger met een grootvader die als kolonel had gevochten tijdens de burgeroorlog, vind je terug in veel van zijn latere werken zoals o.a. De kolonel krijgt nooit post.
De stijl in dit boek lijkt misschien wat oubollig (geschreven tussen 1950 en 1966!) en het vraagt van de lezer anno 2025 een kleine inspanning. Ongemerkt en misschien ongewild treedt er bij de volhouder langzaamaan toch een zekere leesverslaving op. Je legt het boek eventjes terzijde en je wordt er als het ware terug naartoe gezogen.
Gabriel García Márquez beschrijft op een sublieme, bijna magische manier het reilen en zeilen in de negorij Macondo. Zijn personages zijn uiteraard die kolonel, een ongenode gast dokter die dat eigenlijk niet meer wil zijn, enkele corrupte notabelen, de verwarde pastoor Ángel en vooral de naamloze bewoners die vanachter gordijnen en vensters iedereen begluren. De schrijver vermeldt ook eventjes naamloos en als decor enkele indianen waaronder een dienstmeid die hij wellicht vanuit zijn kindertijd heeft gekend. Mijns inziens is vooral het tropisch klimaat, het dorp zelf en de onmeedogenloze natuur een belangrijke factor doorheen al zijn verhalen. Je wordt er niet echt vrolijk van. Sommige schrijvers (mijn favorieten!) zoals Ernst Hemingway, Michael Ondaatje of zelfs Lawrence Durrell beschrijven situaties en plaatsen waar je zelf meteen naartoe wil om precies hetzelfde te ervaren of te genieten. Naar Macondo (Aracataca!) daar wil je echter niet heen.
Macondo is geen plaats maar een gemoedstoestand die iemand in staat stelt te zien wat hij wil zien, en het zien hoe hij wil.
Gabriel García Márquez
Wat is de rol van de burgemeester, de tandarts, de rechter en de grootgrondbezitter? Is er een verband met de burgeroorlog lang geleden, het huidige regime en de Kerk in dit fictieve dorp aan de rand van een stinkende tropische rivier met steeds aanwezig een ziekmakend klimaat? Er zijn een diefstal, een moord en vooral heel veel verdachtmakerijen met clandestiene schotschriften op de deuren die vertellen wat iedereen al lang wist maar wijselijk verzweeg. Een circus arriveert in het dorp en dat maakt de situatie nog meer gecompliceerd. Nogmaals, Macondo daar wil je niet naartoe, ook al speelt deze reeks van verhalen zich bijna een eeuw geleden af.
Michel Ackaert
Meer van Michel Ackaert
Michel Ackaert
