1 oktober 2025
Bomen
De auteur reisde door Japan op zoek naar speciale bomen. Elke boom maakt een stroom bedenkingen bij haar los.
Aya Kōda (1904-1990) was een Japans auteur. Ze schreef romans, korte verhalen en essays. Ze is bekend om haar beeldende observaties en verfijnde stijl. "Stromen" is haar bekendste roman. De vertaler, Jacques Westerhoven, eindigt het boek met een biografische schets.
Wat haar aanpak zo speciaal maakt, is dat ze naar een boom kijkt zoals ze naar een levend wezen kijkt, dat erg op een mens lijkt. Ze dicht het gedachten en gevoelens toe. Ze mijmert over leven en dood, die niet alleen de mensen beheersen, maar elk levend wezen op deze aarde.
Bovendien schrijft ze in een mooie, poëtische taal.
Laat me een voorbeeld geven, want dat zal duidelijker maken wat ik bedoel. Aya staat in een bos naar de herfstkleuren te kijken: "Daarom sprak de schoonheid van de bladeren me des te meer aan. Overigens kan ik me geen mooier vaarwel voorstellen - of kan ik beter 'einde' zeggen? - dan het verkleuren van de herfstbladeren. Als ze op het punt staan afscheid te nemen van hun leven van dit jaar, tooien ze zich in de opzienbarendste kledij en verlaten dan kalmpjes maar zonder een moment te aarzelen de plaats waar ze gewoond hebben. Dan dansen ze door de lucht, en waar ze ook terecht komen, ze passen er altijd perfect... Elk jaar weer kijk ik gefascineerd naar de herfstkleuren en vraag ik me af of er een mooier einde van de ouderdom denkbaar is."
De vertaler heeft goed werk geleverd. Namen van bomen laat hij meestal onvertaald, maar in de "Alfabetische lijst van in Nederland minder bekende bomen en struiken" lezen we dat een hinoki, een schijncipres is. Ook de Latijnse naam staat erbij. In Aantekeningen staat een korte uitleg van een woord dat in de tekst een asterix kreeg. Daar lezen we wat Aya bedoelde met "Ik verliet ons huis... dochtertje bij me" en dat is nuttig voor een beter begrip van de inhoud.
De auteur noemt zichzelf een stadsmens, maar ze kan erg genieten van de natuur en liefst met al haar zintuigen. De tekeningen bij elk hoofdstuk zijn sober en illustreren de verzameling persoonlijke notities, gedachten, observaties en anekdotes, die in Japan bekend staan als 'zuihitsu'.
Deze essaybundel van de bekroonde schrijfster Aya Kōda kwam postuum uit. Hij kwam wereldwijd opnieuw in de belangstelling na de release in 2023 van de Japans - Duitse film: Perfect Days. In die film van Wim Wenders benadrukt een boekverkoper dat Aya Kōda meer erkenning verdient, terwijl het hoofdpersonage gepassioneerd is door bomen. De film is te zien op Prime Video.
Gerda Sterk
