2 oktober 2025
De avonturen van Cipollino
Dit fraai uitgegeven boek ziet eruit als een sprookje voor kinderen, maar de thema's zijn heel serieus. Het is een eerste Nederlandse vertaling van een klassieker uit de Italiaanse kinderliteratuur.
Wat de aanpak betreft lijkt dit dus een boek voor kinderen, maar het gaat wel degelijk over ernstige problemen. Het gewone volk wordt politiek verdrukt, de lagere klassen worden onder de duim gehouden door de hogere, het is goed tegen kwaad: de goeden zitten in de gevangenis, de slechten bewonen de paleizen. En ook: hoe belangrijk vriendschap kan zijn in moeilijke tijden.
Het begint allemaal als de onschuldige, lieve vader van Cipollino door de machthebber, Prins Limone, voor het leven achter de tralies gesmeten wordt. De zoon trekt de wereld in en zet zich in voor het heil van de medemens. Cipollino bindt de strijd aan tegen de onderdrukkers. Dat doet hij niet op een gewelddadige manier, want hij is zeer verstandig, grappig en listig.
Het begint allemaal als de onschuldige, lieve vader van Cipollino door de machthebber, Prins Limone, voor het leven achter de tralies gesmeten wordt. De zoon trekt de wereld in en zet zich in voor het heil van de medemens. Cipollino bindt de strijd aan tegen de onderdrukkers. Dat doet hij niet op een gewelddadige manier, want hij is zeer verstandig, grappig en listig.
Cipollino betekent "kleine ui". Niet alleen het hoofdpersonage is een groente, ook de andere personages zijn vermenselijkte groentes en fruit. De lagere klasse groeit in de aarde, zoals uien en wortelen, de hogere hangen boven hen aan de bomen, zoals kersen en citroenen. Honden en de mol zijn eveneens figuren, die Cipollino in zijn strijd tegen tirannie helpen of tegenwerken.
Drie personages blijven in het Nederlands onvertaald: Cipollono, Limone en Pomodore (tomaat). De anderen staan met hoofdletter, zoals Pirro Prei, Aarbeitje, Pero Peer of Don Peterselie. In het Italiaans is prei porro en peer is pera. De vertaling houdt zich dus in de buurt.
Humor zit verscholen zoals in "Als je als ui ter wereld komt, staat het huilen je nu eenmaal nader dan het lachen." of "Want niemand heeft ooit een Citroen zien blozen".
Dit satirische sprookje laat zien dat solidariteit en verbeeldingskracht sterker kunnen zijn dan angst voor de macht. Als zesjarige heb je er plezier aan als dit verhaal voorgelezen wordt, maar de volwassene ziet de politieke intriges die erin verwerkt zijn.
Cipollino was populair in de Sovjet-Unie, waar het door Karen Khachaturian op muziek gezet werd en als ballet uitgewerkt. Er is ook een tekenfilm die dit sprookje als basis heeft. Rodari schreef dit verhaal in de jaren vijftig, toen W.O. II nog niet zo lang voorbij was. Helaas voelt het allemaal weer heel eigentijds aan.
Gerda Sterk
Gianni Rodari (1920-1980) werkte eerst als leraar. Na de Tweede Wereldoorlog begon hij aan een carrière als journalist en vanaf de jaren vijftig publiceerde hij ook kinderboeken die veel succes hadden. Thema's: vrijheid en onderdrukking, verzet en solidariteit, dictatuur en machtsmisbruik, rechtvaardigheid en moed.
Tekeningen van Chiara Baglioni
Vertaling Cris Manzoni
Oorspronkelijk uitgegeven in 1951
