11 februari 2022
Apate spreekt
Over de inhoud van deze theatermonoloog kan ik weinig kwijt zonder te veel weg te geven, want het werkje telt minder dan tienduizend woorden. De interviews die Gescinska erover gaf in de krant, bijv. De Morgen van 5 februari 2022, zijn bijna even lang.
Apate spreekt is een leugen, want het is uiteraard niet de Griekse godin van de misleiding, maar een bekende filosofe die het woord voert. Het gaat om een theatertekst, maar wie dramatische spanning of poëtische taal zoekt, komt veeleer bedrogen kan uit. Behalve de gimmick van de godin van de leugen die tot de lezer/toehoorder spreekt, is er weinig tot niets dat boven gewone taal uitsteekt. Wie wil kan ter vergelijking eens Über Wahreit und Lüge im außermoralischen Sinne of een vertaling daarvan googlen, of de Apologie van Socrates. Die staan literair toch een stukje hoger. Toch is Apate spreekt een vlotte tekst, waarmee een gemotiveerd actrice allicht wat kan aanvangen.
Wat Apate de toeschouwer dan vertelt? Wel, dat begint met de basics van de epistemologie, waarin de drie belangrijkste theorieën kort worden uitgelegd. Als Apate daarmee klaar is, is de tekst al voor de helft uitgelezen. De vermaledijde zus van Aletheia geeft vervolgens wat kenmerken van de leugen en betoogt dat een menselijk leven zonder niet echt aantrekkelijk is. De naakte waarheid zet immers de mens zelf in zijn blootje en wie wil er zo rondlopen?
Zonder misleiding geen liefde, geen kunst en zelfs geen vrijheid. Dat zijn begrippen die niet te rijmen vallen, met waarheid en wetenschap. En leugens kunnen zelfs levens redden, zoals we vernemen uit het verhaal van ene Hosenfeld. Het is wat raar dat er niet bijstaat dat Roman Polanski’s The Pianist dat verhaal beroemd heeft gemaakt. Dat was natuurlijk lang na de gloriejaren van Apate, maar die gebruikt toch ook termen als pokerface en post-truth.
Er valt over waarheid en leugen veel meer te vertellen dan in Apate spreekt. Het verschil met bullshit (Harry Frankfurt) bijvoorbeeld of dat tussen witte en rode leugens. Over de theateruitvoering kan ik verder niets vertellen, daarvoor zou ik ze gezien moeten hebben.
Nick De Clippel
Meer van Nick De Clippel
Nick De Clippel
