3 juni 2022
Achtervolgd door de staatsmaffia. Het waargebeurde verhaal van Russische witwaspraktijken, louche moordanslagen en de lange arm van Poetin.
In de bespreking van dit boek “Achtervolgd door de Staatsmaffia” heb ik in grote mate rekening gehouden met een eerder boek “Vijand van de Russische staat” (Atlas Contact 2020 ISBN:9789046707852) dat Bill Browder schreef over dezelfde gebeurtenissen, maar met een andere aanloop, waarin hij meer nadruk legt op zijn activiteiten als Hedge Fund Manager, terwijl dit boek een aanklacht is tegen Poetin en de corrupte Russische Staat.
Iemand is dood door mijn fout en acties en er is niets dat ik kan doen om hem terug te brengen.
“Als men mij zou gevraagd hebben, toen ik in de Stanford Business School was, wat ik er zou van denken een leven als Hedge Fund Manager op te geven om in de plaats “Human Rights Activist” te worden, zou ik die bekeken hebben alsof hij gek was. En toch is het dat wat ik nu doe. En moet ik het doen of het feit van niets te doen zou me opvreten vanbinnen.”
“Ik heb geen doodswens en ik moet aannemen dat er een werkelijke kans is dat Poetin of mensen van zijn regime er zullen in lukken me te laten doden en natuurlijk doe ik er wat voor om dat te vermijden. Dit boek schrijven, bijvoorbeeld, zodat, als ik zou vermoord worden, je zal weten wie het gedaan heeft.”
Zo schrijft Bill Browder, ergens in dit boek.
“Als men mij zou gevraagd hebben, toen ik in de Stanford Business School was, wat ik er zou van denken een leven als Hedge Fund Manager op te geven om in de plaats “Human Rights Activist” te worden, zou ik die bekeken hebben alsof hij gek was. En toch is het dat wat ik nu doe. En moet ik het doen of het feit van niets te doen zou me opvreten vanbinnen.”
“Ik heb geen doodswens en ik moet aannemen dat er een werkelijke kans is dat Poetin of mensen van zijn regime er zullen in lukken me te laten doden en natuurlijk doe ik er wat voor om dat te vermijden. Dit boek schrijven, bijvoorbeeld, zodat, als ik zou vermoord worden, je zal weten wie het gedaan heeft.”
Zo schrijft Bill Browder, ergens in dit boek.
“Mijn grootvader was secretaris van de Amerikaanse Communistische Partij, kwam op als kandidaat in de Amerikaanse presidentsverkiezingen en haalde zelfs 80.000 stemmen. Ik besloot dus de eerste Russische Kapitalist te worden.”
Eigendom bezitten en financiële verrichtingen uitvoeren was sinds het uiteenvallen van de Sovjet Unie voor het eerst mogelijk. Na zijn studies in Stanford Business School trok Browder naar Polen. Daar ontdekte hij dat er een reusachtige privatiseringscampagne van staatsbedrijven aan de gang was en er ongelooflijke winsten te maken waren. Ook in Rusland had de nieuwe - niet communistische - regering besloten aan iedere Rus een deeltje van die privatisering te schenken. De “gewone” burger wist niet goed wat ermee aanvangen en kon, in die dagen na het wegvallen van sociale ondersteuning, best wat geld gebruiken. Hij verkocht daarom zijn deeltje aan anderen die dachten er toch wat winst uit te halen. De jonge Browder wreef zich eerst de ogen uit en had wat tijd nodig om aan te nemen dat dit inderdaad zo was. Hij probeerde in Engeland en de Verenigde Staten iemand te vinden die voldoende geld wou investeren om een Fonds op te zetten om zoveel mogelijk aandelen te kopen. Ongelooflijk genoeg was niemand geïnteresseerd - gewoon omdat niemand kon aanvaarden dat dit écht was. Browder leurde wanhopig wekenlang rond. Stel je voor dat iemand dezelfde ontdekking deed… Hij stichtte het “Hermitage Capital Management Fonds”, samen met de miljardair Edmond Safra (die later zou sterven in een brand, aangestoken door een van zijn dienaars).
Gedurende de Post Sovjet periode was het gevaarlijk leven in Rusland. De bevolking moest vlug inzien dat dat rozige kapitalisme waarvan ze droomden niet bestond en het leven hard en onzeker was nu Vadertje Staat zich niet meer om jou bekommerde. Ze moesten op zoek naar manieren om gewoon maar in leven te blijven. In de zakenwereld werden vele ruzies beslecht met de kogel, de levensverwachting van bankiers werd erg onzeker, financiële en zakelijke afspraken werden niet nagekomen en op een “andere” manier afgedwongen. Er heerste anarchie. Op dat ogenblik verscheen een man op het toneel die beloofde corruptie uit te stampen en weer orde te vestigen indien hij zou winnen in de komende presidentsverkiezingen. Velen - waaronder ook Browder - haalde opgelucht adem. Poetin - zo heette die man - werd tot president verkozen, Nieuwjaarsavond 1999. Browder bleef een trouwe Poetin aanhanger en promootte hem zelfs in het buitenland, terwijl die bezig was orde te vestigen en het heersende anarchistische kapitalisme te kortwieken.
Ondertussen maakte Browder fortuin met zijn “Hermitage”. Eén van de innovaties die hij doorvoerde was ongewoon maar efficiënt. Hij drong aan op “aandeelhouder activisme” waarbij aandeelhouders hem inlichtten over onderhandse, onwettelijke en de corrupte praktijken allerhande. Daarbij bleek dat vooral de grootste maatschappijen, zoals Gazprom zich daar schuldig aan maakten en hij ontdekte een netwerk van sporen die leidden naar “hoger op” en naar Poetin.
In 2003, liet Poetin Mihael Khodorkovsky – toen de rijkste Russische Oligarch - in de gevangenis gooien en deporteren naar Siberië. De meeste oligarchen begrepen dat het menens was en pakten hun biezen. Iemand die ook die druk begon te voelen, was Browder. De bemoeial werd gedeporteerd uit Rusland in 2005.
Anderhalf jaar later lieten de Russische autoriteiten de politie in kantoren van Hermitage Fund binnenvallen en alle mogelijke documenten meenemen. Die werden dan gebruikt door het Ministerie van Binnenlandse Zaken om een “belastingsfraude” van 175 miljard pond vast te stellen. Browder wist dat het nu gevaarlijk werd voor iedereen die voor Hermitage werkte en zette zijn medewerkers aan Rusland te verlaten. Wat ze allemaal deden, behalve zijn advocaat, Sergei Magnitsky die toch nog geloofde in de rechtvaardigheid van het Russisch wettelijk bestel. Hij had voldoende bewijzen om de hogere ambtenaren te ontmaskeren die verantwoordelijk waren voor de oplichterij wat er toe leidde dat diezelfde ambtenaren hem lieten aanhouden. Daarna werd Magnitsky in hechtenis gehouden gedurende bijna een jaar, zonder in beschuldigingstelling. De dag voor hij bij gebrek aan enige bewijzen in vrijheid moest gesteld worden, werd hij met een arm aan een bedstaaf geketend en doodgeknuppeld door acht bewakers.
Dat was het keerpunt in het leven van Browder. “Iemand is dood door mijn fout en acties en er is niets dat ik kan doen om hem terug te brengen.” Hierdoor veranderde hij van één van de meest succesvolle hedgefonds managers in een mensenrechtenactivist. Hij was bezeten en gedreven door een diep gevoel van schuld, van verbolgenheid om de schreeuwende onrechtvaardigheid, gure onwettelijkheid en het soort staatsbanditisme gepleegd door Russische “geheime” diensten, ondersteund door een wanhopige op toneel gezette wettelijkheid en de meest flagrante verdraaiingen en leugens.
Het boek verandert nu in een echte thriller. De Russische autoriteiten schrikken voor niets terug. Browder lukt er in met veel moeite en vasthoudendheid de Magnitsky-wet te laten goedkeuren en stemmen in de V.S. en 33 andere landen (nog steeds van kracht) waarbij overtreders van mensenrechten kunnen gestraft worden en fraudeurs hun “assets” (activa en bezittingen) kunnen bevroren worden. Als “weerwraak” stemmen de Russen een wet ‘Dima Lakovlev’ die Amerikaanse burgers verbiedt nog Russische kinderen te adopteren. Meer precies gericht tegen Browder, huren ze een advocaat die vroeger voor Browder werkte en die steekt een rechtsgeding in elkaar dat hem beschuldigt van een 230 miljard belastingfraude. Ze gebruiken ook een oude Interpolwet die landen verplicht “misdadigers” uit te leveren aan het land waar de misdaad gepleegd werd. Wat als gevolg heeft dat Browder eigenlijk niet meer kan reizen naar het buitenland, want kan aangehouden worden telkens hij door de paspoortcontrole op een luchthaven wil.
Hij wordt een eerste keer aangehouden in Madrid, wat een spannende passage oplevert waarbij hij niet zeker is of de Spaanse politie die hem transporteert niet gewoon vermomde Russische agenten zijn. Hij plaatst onderweg een berichtje op Twitter met ongelooflijke gevolgen.
Getuigen van Russische corruptie sterven overal in Europa en de VS in vreemde omstandigheden. In 2012 valt Perepilichny dood terwijl hij aan het joggen is. Hij had inlichtingen verschaft hoe belastinggeld vanuit Rusland in Dubai terechtkwam. Alexander Litvinenko wordt vergiftigd in een Mayfair hotel met radioactieve groene thee. Anderen vallen van daken, krijgen plotse hartaanvallen of worden vergiftigd op een bankje in het park.
Browder wordt “in absentia” door het Russisch Gerecht veroordeeld tot 9 jaar gevangenis. Ook Magnitsky wordt berecht door het regime dat hem vermoordde. De dode krijgt levenslang.
Tijdens de topontmoeting in 2018 tussen Poetin en Donald Trump, stelt Poetin voor enkele Russische “intelligence agents” te ruilen voor Browder, waarop Trump antwoordt dat dat een “incredible offer” is.
Beide boeken samen zijn een stuk goed geschreven persoonlijke en hedendaagse geschiedenis die leest als een thriller.
Browder wordt “in absentia” door het Russisch Gerecht veroordeeld tot 9 jaar gevangenis. Ook Magnitsky wordt berecht door het regime dat hem vermoordde. De dode krijgt levenslang.
Tijdens de topontmoeting in 2018 tussen Poetin en Donald Trump, stelt Poetin voor enkele Russische “intelligence agents” te ruilen voor Browder, waarop Trump antwoordt dat dat een “incredible offer” is.
Beide boeken samen zijn een stuk goed geschreven persoonlijke en hedendaagse geschiedenis die leest als een thriller.
Browder zal natuurlijk hier en daar wel enkele accentjes hebben gelegd maar het grote verhaal is duidelijk waar met zekere gebeurtenissen waarschijnlijk nog in je geheugen.
Het voert een Poetin ten tonele die voor niets terugschrikt, weet dat hij alles kan, tot en met doden, terechtstellen, tegenstrevers laten vermoorden, gelijk waar in de wereld en vierkant blijven ontkennen dat hij daar ook maar iets mee te maken heeft, de waarheid honderd procent verdraaien en de diefstal van enorme sommen belastinggeld in de schoenen schuiven van diegenen die hem aanwijzen, zelfs al hebben die bewijzen, verkiezingen in het buitenland beïnvloeden, een oorlog beginnen tegen een buurland en ondertussen zijn eigen bevolking doen geloven dat in Oekraïne allemaal fascisten wonen.
Moreel surrealisme.
Victor De Raeymaeker
Vertaler: Nannie de Nijs Bik-Plasman, Arjanne van Luipen
Het voert een Poetin ten tonele die voor niets terugschrikt, weet dat hij alles kan, tot en met doden, terechtstellen, tegenstrevers laten vermoorden, gelijk waar in de wereld en vierkant blijven ontkennen dat hij daar ook maar iets mee te maken heeft, de waarheid honderd procent verdraaien en de diefstal van enorme sommen belastinggeld in de schoenen schuiven van diegenen die hem aanwijzen, zelfs al hebben die bewijzen, verkiezingen in het buitenland beïnvloeden, een oorlog beginnen tegen een buurland en ondertussen zijn eigen bevolking doen geloven dat in Oekraïne allemaal fascisten wonen.
Moreel surrealisme.
Victor De Raeymaeker
Vertaler: Nannie de Nijs Bik-Plasman, Arjanne van Luipen
Dit boek werd eveneens gerecenseerd door Ignace Claessens: https://humanistischverbond.be/kritisch-lezen/751/achtervolgd-door-de-staatsmaffia/
Meer van Victor De Raeymaeker
