5 januari 2023
De Lage Landen uit de kast: pink power & pop-muziek
Genderdysforie betekent “het onbehaaglijke gevoel omdat er een verschil ervaren wordt tussen het zich man of vrouw voelen en het lichamelijk geslacht waarmee je geboren wordt”. Een transgender ervaart het, of hij nu lesbisch, gay, biseskueel, transgender, queer, interseks of aseksueel is (lgbtqia) is. De auteur zal transgender als parapluterm gebruiken en de afkorting beperken tot lgbt om de leesbaarheid te bevorderen.
Heen en weer schuivend tussen Nederland en Vlaanderen stelt hij artiesten voor die uit de kast kwamen, ofwel bij het begin van hun carrière, zoals Pia Beck, ofwel halverwege hun carrière, zoals Will Ferdy. Hun coming out kon heel wat teweeg brengen of juist niets. Vooral de 60+'ers onder ons zullen er velen kennen. Aan het tamelijk dramatische outen van Will Ferdy besteedt de auteur terecht drie bladzijden. Het liedje Christine was geschreven met een man in gedachten, maar had in het katholieke Vlaanderen nooit een succes geworden als dat geweten was. Zijn tegenhanger in Nederland is André van Duin. Aan hun verhalen hangt Moens stukjes wetgeving vast, waaruit de onverdraagzaamheid tegenover anders geaard zijn in heel Europa duidelijk wordt. Tegenover Wim Sonneveld stelt hij Luc Appermont en Bart Kaëll. Hoofdstuk 1 eindigt met de vaststelling dat de klassieke tweedeling man-vrouw de werkelijkheid geweld aandoet.
Gilgamesj
Hoofdstuk 2 neemt ons in een vogelvlucht mee op een ontdekkingsreis naar de vroegste uitingen van homoseksualiteit: van 5000 jaar oude grottekeningen, over één van de oudste literaire werken Gilgamesj, de Grieken en Romeinen tot in de moderne tijden. Daar duikt de naam Robert Long op in het midden van de jaren 70. Long was een bijzonder mens. Hij nam geen blad voor de mond als hij over hypocrisie zong en hij was het boegbeeld van de holebigemeenschap. In Vlaanderen zong Luk Bral even openlijk over "speelse jongens bij elkaar", zij het met minder succes.
Hoofdstuk 2 neemt ons in een vogelvlucht mee op een ontdekkingsreis naar de vroegste uitingen van homoseksualiteit: van 5000 jaar oude grottekeningen, over één van de oudste literaire werken Gilgamesj, de Grieken en Romeinen tot in de moderne tijden. Daar duikt de naam Robert Long op in het midden van de jaren 70. Long was een bijzonder mens. Hij nam geen blad voor de mond als hij over hypocrisie zong en hij was het boegbeeld van de holebigemeenschap. In Vlaanderen zong Luk Bral even openlijk over "speelse jongens bij elkaar", zij het met minder succes.
Liever lesbies
Dit is de titel van het derde hoofdstuk gewijd aan vrouwelijke artiesten, al geeft Moens toe dat er méér mannelijke dan vrouwelijke artiesten in zijn boek aanwezig zijn. Hij bespreekt wat er in de maatschappij veranderde en welke invloed dat had op de liedjesteksten. Nederland heeft veel voorbeelden, maar in Vlaanderen was het culturele aanbod voor lesbiennes eerder beperkt.
Dit is de titel van het derde hoofdstuk gewijd aan vrouwelijke artiesten, al geeft Moens toe dat er méér mannelijke dan vrouwelijke artiesten in zijn boek aanwezig zijn. Hij bespreekt wat er in de maatschappij veranderde en welke invloed dat had op de liedjesteksten. Nederland heeft veel voorbeelden, maar in Vlaanderen was het culturele aanbod voor lesbiennes eerder beperkt.
Emancipatiestrijd
De holebigemeenschap heeft moeten vechten voor haar rechten. Seth Gaaikema wierp zich in wetenschappelijke discussies en kwam zelfs in botsing met Dick Swaab, die beweerde dat hij wel degelijk genderverschillen kon ontwaren in het menselijke brein. Nature or nurture?! Tegenwoordig heeft gelukkig het idee dat homoseksualiteit een ziekte is afgedaan. Een korte paragraaf gaat over: wat weet de wetenschap over pedofilie? De desastreuze aidscrisis met gevolgen voor de regenbooggemeenschap kan niet onvermeld blijven. En eigenlijk het Eurovisiesongfestival ook niet!
De holebigemeenschap heeft moeten vechten voor haar rechten. Seth Gaaikema wierp zich in wetenschappelijke discussies en kwam zelfs in botsing met Dick Swaab, die beweerde dat hij wel degelijk genderverschillen kon ontwaren in het menselijke brein. Nature or nurture?! Tegenwoordig heeft gelukkig het idee dat homoseksualiteit een ziekte is afgedaan. Een korte paragraaf gaat over: wat weet de wetenschap over pedofilie? De desastreuze aidscrisis met gevolgen voor de regenbooggemeenschap kan niet onvermeld blijven. En eigenlijk het Eurovisiesongfestival ook niet!
Transseksueel of travestiet
"Hun" en "hen" wordt nu geïntroduceerd en dat is beslist wennen: "Hen werd geacht zich als een meisje te gedragen, maar daar was hen snel klaar mee", lezen we op p. 141. Goden veranderden van geslacht, maar dat er een vrouwelijke pausin geweest zou zijn en een doorkijkstoel, wordt als politieke marketing afgedaan. Wél echt is dat er baby's geboren worden met de kenmerken van de twee geslachten, maar een vroeg ingrijpen zou funest zijn. Het is ook aan te raden met veranderingen in gender te wachten tot na de puberteit. Toevallig woon ik vijf lezingen bij die het Humanistisch Verbond in Antwerpen inricht over genderdysforie en veel van wat Moens schrijft komt ook daar ter sprake, zoals bijvoorbeeld dat een keuze voor het ene of andere geslacht niet altijd stand houdt en kan wisselen. We zagen Stromae in 2013 in een videoclip als half man en half vrouw. Steeds meer mensen beschouwen gender als een taal, een communicatiesysteem.
"Hun" en "hen" wordt nu geïntroduceerd en dat is beslist wennen: "Hen werd geacht zich als een meisje te gedragen, maar daar was hen snel klaar mee", lezen we op p. 141. Goden veranderden van geslacht, maar dat er een vrouwelijke pausin geweest zou zijn en een doorkijkstoel, wordt als politieke marketing afgedaan. Wél echt is dat er baby's geboren worden met de kenmerken van de twee geslachten, maar een vroeg ingrijpen zou funest zijn. Het is ook aan te raden met veranderingen in gender te wachten tot na de puberteit. Toevallig woon ik vijf lezingen bij die het Humanistisch Verbond in Antwerpen inricht over genderdysforie en veel van wat Moens schrijft komt ook daar ter sprake, zoals bijvoorbeeld dat een keuze voor het ene of andere geslacht niet altijd stand houdt en kan wisselen. We zagen Stromae in 2013 in een videoclip als half man en half vrouw. Steeds meer mensen beschouwen gender als een taal, een communicatiesysteem.
Darkroom
Dancings, zangwedstrijden, holebibars, sauna's, darkrooms, het zijn allemaal plaatsen waar gelijkgezinden elkaar kunnen ontmoeten. Naarmate we meer in de moderne tijden komen, komen de namen van de artiesten of bands me minder bekend voor. Ferry de Ruiter of Eloy de Jong doen geen bel rinkelen. Blijkbaar worden veel zangers en zangeressen nu uitgekozen op hun mooi uiterlijk, zodat ze bij hetero en homo succes hebben.
Dancings, zangwedstrijden, holebibars, sauna's, darkrooms, het zijn allemaal plaatsen waar gelijkgezinden elkaar kunnen ontmoeten. Naarmate we meer in de moderne tijden komen, komen de namen van de artiesten of bands me minder bekend voor. Ferry de Ruiter of Eloy de Jong doen geen bel rinkelen. Blijkbaar worden veel zangers en zangeressen nu uitgekozen op hun mooi uiterlijk, zodat ze bij hetero en homo succes hebben.
Een religieuze praalwagen
Moens kan niet anders dan een paar paragrafen wijden aan de negatieve impact van religieuze gemeenschappen die dan wel de liefde prediken, maar het hebben over een "immanente zonde" of in het ergste geval de holebi vermoorden. Gelukkig zijn er Ramses Shaffy, Kris De Bruyne, Boudewijn de Groot en anderen die de mensen verbinden.
In een nabeschouwing concludeert de auteur dat er al veel vooruitgang geboekt is, maar dat de strijd nog niet gestreden is.
Een bibliografie en een register sluiten af.
Moens kan niet anders dan een paar paragrafen wijden aan de negatieve impact van religieuze gemeenschappen die dan wel de liefde prediken, maar het hebben over een "immanente zonde" of in het ergste geval de holebi vermoorden. Gelukkig zijn er Ramses Shaffy, Kris De Bruyne, Boudewijn de Groot en anderen die de mensen verbinden.
In een nabeschouwing concludeert de auteur dat er al veel vooruitgang geboekt is, maar dat de strijd nog niet gestreden is.
Een bibliografie en een register sluiten af.
We zullen doorgaan
Het boek gaat dus heen en weer tussen weetjes uit de pop-muziek en de strijd om gelijke rechten van de lbgt-gemeenschap.
Heel interessant is de website www.delagelandenuitdekast.be: de auteur is bij Spotify, Youtube enz. op zoek gegaan naar de liedjes die hij vermeldt in het boek. Het is een reden om de soms rebelse teksten van Robert Long nog eens met aandacht te beluisteren.
Gerda Sterk
Meer van Gerda Sterk
Het boek gaat dus heen en weer tussen weetjes uit de pop-muziek en de strijd om gelijke rechten van de lbgt-gemeenschap.
Heel interessant is de website www.delagelandenuitdekast.be: de auteur is bij Spotify, Youtube enz. op zoek gegaan naar de liedjes die hij vermeldt in het boek. Het is een reden om de soms rebelse teksten van Robert Long nog eens met aandacht te beluisteren.
Gerda Sterk
