7 maart 2023
De kracht van je intuïtie
De intelligentie van het onbewuste
Kahneman noemt in Ons feilbare denken (Thinking fast and slow) het intuïtieve denken: systeem 1. Hij vindt het belangrijk, maar geeft uitgebreid kritiek op dit snelle, weinig controleerbare systeem. Gigerenzer daarentegen schrijft dat we ons moeten bewust worden van de kracht van onze intuïtie.
Het hart kent zijn redenen waar de rede niets van weet
"De kwaliteit van intuïties ligt in de intelligentie van het onbewuste" in deze uitspraak op de laatste bladzijde liggen drie belangrijke factoren. Hij verbindt intuïtie met kwaliteit, met intelligentie en met het onbewuste. Op andere bladzijden heeft hij het over "buikgevoel", "vuistregel" of "gezond verstand". Heuristiek is een ander begrip dat veelvuldig in verschillende toepassingen gebruikt wordt: fixeerheuristiek, herkenningsheuristiek of gewoon als synoniem van "vuistregel". Wie zijn instincten volgt klasseert hij bij de optimisten en wie zijn intuïtie niet volgt, is eerder pessimistisch ingesteld. Hoe dan ook: het nemen van snelle beslissingen op grond van intuïtie is meestal beter, zo probeert het boek ons aan te tonen, want in ons onbewuste bewaren we onmiddellijk bruikbare kennis. Nadeel: reclame speelt daarop in, een handige verkoper ook, het is best dat we ons daarvan bewust zijn. De auteur geeft hier en daar grif toe dat het intuïtieve systeem niet altijd werkt.
"De kwaliteit van intuïties ligt in de intelligentie van het onbewuste" in deze uitspraak op de laatste bladzijde liggen drie belangrijke factoren. Hij verbindt intuïtie met kwaliteit, met intelligentie en met het onbewuste. Op andere bladzijden heeft hij het over "buikgevoel", "vuistregel" of "gezond verstand". Heuristiek is een ander begrip dat veelvuldig in verschillende toepassingen gebruikt wordt: fixeerheuristiek, herkenningsheuristiek of gewoon als synoniem van "vuistregel". Wie zijn instincten volgt klasseert hij bij de optimisten en wie zijn intuïtie niet volgt, is eerder pessimistisch ingesteld. Hoe dan ook: het nemen van snelle beslissingen op grond van intuïtie is meestal beter, zo probeert het boek ons aan te tonen, want in ons onbewuste bewaren we onmiddellijk bruikbare kennis. Nadeel: reclame speelt daarop in, een handige verkoper ook, het is best dat we ons daarvan bewust zijn. De auteur geeft hier en daar grif toe dat het intuïtieve systeem niet altijd werkt.
Werkwijze
Met tal van uitgesponnen voorbeelden, illustreert Gigerenzer zijn overtuiging. Ik neem een voorbeeld: partnerkeuze in hoofdstuk 4. Volgens de auteur is een derde van alle Amerikanen met hun eerste partner getrouwd, heel dikwijls iemand die ze toevallig ontmoetten. Het maken van een lijstje met vóór en tegen leidt meestal tot dezelfde keuze als het intuïtieve gevoel aangaf. Hij geeft wél een voorbeeld van een man met een lijstje en besluit laconiek: "hij is overigens intussen gescheiden". Hij vermeldt niet dat andere wereldberoemde voorbeeld van Darwin, die via een lijstje een gelukkig huwelijk sloot. Een ander verhaal gaat over rechercheurs die op een luchthaven op het gevoel af een belangrijke drugkoerier oppakten. Hij vermeldt echter niet - want dat kunnen ze niet weten - hoeveel ze er niet hebben opgepakt.
Met tal van uitgesponnen voorbeelden, illustreert Gigerenzer zijn overtuiging. Ik neem een voorbeeld: partnerkeuze in hoofdstuk 4. Volgens de auteur is een derde van alle Amerikanen met hun eerste partner getrouwd, heel dikwijls iemand die ze toevallig ontmoetten. Het maken van een lijstje met vóór en tegen leidt meestal tot dezelfde keuze als het intuïtieve gevoel aangaf. Hij geeft wél een voorbeeld van een man met een lijstje en besluit laconiek: "hij is overigens intussen gescheiden". Hij vermeldt niet dat andere wereldberoemde voorbeeld van Darwin, die via een lijstje een gelukkig huwelijk sloot. Een ander verhaal gaat over rechercheurs die op een luchthaven op het gevoel af een belangrijke drugkoerier oppakten. Hij vermeldt echter niet - want dat kunnen ze niet weten - hoeveel ze er niet hebben opgepakt.
Evolutie
Om de andere bladzijde is er sprake van de evolutie, bv. als het gaat over ons brein. De voor de hand liggende vergelijking is dat reptielenbreinen erg verschillen van het onze, maar zeggen dat een chimpansee niet in staat is tot empathie met niet-familieleden, daarmee zou Frans De Waal niet akkoord gaan. Heeft de evolutie ertoe bijgedragen dat vrouwen betere intuïties hebben dan mannen? Dit vooroordeel heeft lang bestaan, vooral omdat vrouwen, intuïtie en helder denken niet samengaan, toch niet volgens de mannen! Gigerenzer toont aan dat dit niet klopt.
Om de andere bladzijde is er sprake van de evolutie, bv. als het gaat over ons brein. De voor de hand liggende vergelijking is dat reptielenbreinen erg verschillen van het onze, maar zeggen dat een chimpansee niet in staat is tot empathie met niet-familieleden, daarmee zou Frans De Waal niet akkoord gaan. Heeft de evolutie ertoe bijgedragen dat vrouwen betere intuïties hebben dan mannen? Dit vooroordeel heeft lang bestaan, vooral omdat vrouwen, intuïtie en helder denken niet samengaan, toch niet volgens de mannen! Gigerenzer toont aan dat dit niet klopt.
Buikgevoelens
De auteur richt zich tot iedereen die geïnteresseerd is in psychologie en in psychosomatische wetenschap. Hij onderschat misschien wel het belang van opvoeding, ondervinding en onderwijs, wat tenslotte allemaal onmisbaar is om betrouwbare "buikgevoelens" te creëren.
De schaarse afbeeldingen in zwart-wit zijn meestal nuttig, behalve die van de ouderwetse gereedschapskist.
De auteur richt zich tot iedereen die geïnteresseerd is in psychologie en in psychosomatische wetenschap. Hij onderschat misschien wel het belang van opvoeding, ondervinding en onderwijs, wat tenslotte allemaal onmisbaar is om betrouwbare "buikgevoelens" te creëren.
De schaarse afbeeldingen in zwart-wit zijn meestal nuttig, behalve die van de ouderwetse gereedschapskist.
Uitgebreide noten met nog méér verhalen en een register.
De vertaling lijkt af en toe een eigen weg op te gaan. Zo lezen we op de eerste bladzijde van hoofdstuk 1: "... de tandpasta die we willen kopen en andere gevaarlijke zaken." En op p. 17 worden Paul van Ostaijen en zijn gedicht over het meisje van Milwaukee gebruikt als voorbeeld van hoe je onbewuste een keuze kan beïnvloeden. In de oorspronkelijke Engelstalige uitgave zou dit voorbeeld geen herkenning opgeroepen hebben. Het is vermoedelijk een geslaagde aanpassing aan Nederlandstaligen.
Gerda Sterk
De vertaling lijkt af en toe een eigen weg op te gaan. Zo lezen we op de eerste bladzijde van hoofdstuk 1: "... de tandpasta die we willen kopen en andere gevaarlijke zaken." En op p. 17 worden Paul van Ostaijen en zijn gedicht over het meisje van Milwaukee gebruikt als voorbeeld van hoe je onbewuste een keuze kan beïnvloeden. In de oorspronkelijke Engelstalige uitgave zou dit voorbeeld geen herkenning opgeroepen hebben. Het is vermoedelijk een geslaagde aanpassing aan Nederlandstaligen.
Gerda Sterk
Vertaler: Dick van Alkemade
Originele titel: Gut Feelings, The Intelligence Of The Unconscious
Meer van Gerda Sterk
Originele titel: Gut Feelings, The Intelligence Of The Unconscious
