9 oktober 2025
Over de Quintessens van liefde en de maskerade van obsessie
Soms valt iets pas op wanneer je het niet meer kunt negeren.
Zo ging het bij mij tijdens seizoen 2 van You. Joe Goldberg, de charismatische maar gevaarlijke stalker, ontmoet zijn nieuwe geliefde: Love Quinn. Halverwege een aflevering betrapte ik mezelf op een fluisterende gedachte: 'Quinn? Dat kan geen toeval zijn, toch?’
Die naam resoneerde. Ik kende hem al van een andere arena: Harley Quinn, de al even charmante als destructieve clowneske geliefde van de Joker in het DC-universum. Twee totaal verschillende werelden: comics en streamingdrama. En toch diezelfde klank, diezelfde echo. Niet zomaar een naam, maar een signaal.
Die naam resoneerde. Ik kende hem al van een andere arena: Harley Quinn, de al even charmante als destructieve clowneske geliefde van de Joker in het DC-universum. Twee totaal verschillende werelden: comics en streamingdrama. En toch diezelfde klank, diezelfde echo. Niet zomaar een naam, maar een signaal.
En daar begint dit verhaal. Want hoewel Harley en Love Quinn uit totaal verschillende universa komen, dragen ze dezelfde archetypische lading: een façade van zorgzaamheid, waarachter destructie sluimert. Hun naam fungeert als cultureel signaal. En dat signaal is niet onschuldig: het zegt iets over hoe wij in fictie en soms in realiteit omgaan met liefde, obsessie en grenzen. In wat volgt ga ik na hoe deze figuren functioneren als maskers in de cultuur, en wat hun verheerlijking ons leert over de grenzen van liefde, waardigheid en vrijheid.
_Harley Quinn: de harlekijn achter het masker
Harley Quinn begon ooit als Dr. Harleen Quinzel, psychiater in Arkham Asylum. Als jonge arts beschikte ze over intellect en professionele kennis, maar droeg ze tegelijk al een fascinatie voor extreme gevallen met zich mee. Toen ze Joker ontmoette, werd die nieuwsgierigheid haar valkuil. Wat begon als een klinische relatie, ontspoorde al snel in verliefdheid en zelfverlies. Ze werd zijn handlanger, zijn geliefde, zijn slachtoffer.
Het visuele beeld van Harley vertelt al veel. Het rood-zwarte kostuum met harlekijn-diamanten, de schmink, de clowneske vrolijkheid: het is een directe knipoog naar de commedia dell’arte. Daar verscheen Arlecchino, de harlekijn, als acrobatische trickster: speels, dubbelzinnig, tegelijk aandoenlijk naïef en sluw berekenend. Harley radicaliseert dat erfgoed. Waar de klassieke harlekijn vooral een ondeugende knecht was, wordt zij een 'partner-in-crime’. Haar speelsheid slaat om in gevaar, haar trouw in obsessie. Harley belichaamt zo een moderne, donkere variant van de harlekijn: verleidelijk en vernietigend tegelijk. Die dubbele rol wordt in de populaire cultuur vaak verheerlijkt. Harley verschijnt niet alleen als slachtoffer van Joker, maar ook als icoon van extreme loyaliteit, een tot-het-bittere-einde-loyale partner die alles over heeft voor de liefde. Haar destructieve relatie wordt verpakt als kitsch, als esthetiek, als fanartikelen.
_Love Quinn: liefde die verstikt
Love Quinn wordt in You geïntroduceerd als de perfecte partner. Warm, empathisch, zorgzaam. Haar naam alleen al lijkt een belofte: wie 'Love’ heet, moet wel liefde belichamen.
Maar gaandeweg ontdekken we dat er meer in schuilt. Love heeft een donkere kant, minstens zo gewelddadig als Joe Goldberg. Ze moordt om haar gezin te beschermen, rationaliseert geweld als zorg, en slaat toe telkens wanneer ze controle dreigt te verliezen.
Interessant is dat in de boeken waarop de serie gebaseerd is, Love veel minder glamoureus is uitgewerkt. Daarin blijft haar destructieve kant vooral een waarschuwing. De Netflix-serie echter kiest voor cliffhangers en een esthetiek van gevaar. Op sociale media vieren fans Love als 'badass’ of 'girlboss’. Zo verandert waarschuwing langzaam in bewondering, en vervaagt de grens tussen gevaar en glamour. We volgen hier het narratief van de serie en de memes, net zoals we vaak meegaan in sociale scripts uit conformiteit, zonder ons ervan bewust te zijn hoe sterk ze ons sturen.
_Van casus naar cultuurkritiek
Wat Harley en Love Quinn verbinden, is dat ze elk een façade van liefde dragen die omslaat in destructie. Hun figuren worden gepresenteerd als iconen van zorgzaamheid of loyaliteit, maar achter dat masker schuilt een pijnlijke waarheid. Waarom vinden we zulke verhalen aantrekkelijk? Waarom vieren we relaties die in feite zelfverlies en geweld inhouden?
Dat dit meer over óns zegt dan over hen, bleek toen fans Victoria Pedretti (de actrice die 'Love’ vertolkte in de serie) spontaan uitriepen tot 'perfecte Harley’. Niet alleen haar rol in You, maar ook eerdere rollen in Hill House en Bly Manor werden gelezen als bewijs dat zij de Quinn-figuur belichaamt: charmant én gevaarlijk, kwetsbaar én destructief. Daarmee tonen we hoe snel we acteurs, en zeker vaak actrices, tot dragers van archetypen maken.
In dat mechanisme klinkt vaak ook een seksistische ondertoon door: vrouwelijke rollen worden in de populaire cultuur traditioneel vaker tot archetype of masker gereduceerd dan mannelijke, zoals feministische filmkritiek al sinds Laura Mulvey benadrukt, en zoals de eenvoudiger Bechdel-test vandaag nog steeds al te vaak illustreert. Al moet gezegd dat recentere vertolkingen Harley Quinn haar nadrukkelijk zelfredzamer neerzetten. Denk aan Birds of Prey of de animatiereeks Harley Quinn, waar ze breekt met de Joker en haar eigen pad kiest.
Toch blijft de culturele verheerlijking vaak teruggrijpen naar het oudere masker van obsessieve loyaliteit, waardoor die dubbele laag in stand blijft. Zo verschuift het masker van het personage naar de actrice zelf: niet alleen Harley of Love Quinn dragen een rol, ook Pedretti wordt hier gelezen als belichaming van een cultureel masker. Precies daarin zien we hoe hardnekkig onze fascinatie is voor het samenvallen van fictie en identiteit.
Daarmee rijst de vraag: wat betekenen maskers voor identiteit en grenzen in onze omgang met liefde
_Maskers en façades
Hannah Arendt biedt hiervoor een ingang met haar begrip persona: het masker dat burgers dragen in de publieke sfeer. Dat masker is niet per se negatief: het stelt ons in staat een publieke rol te spelen en tegelijk ons intieme zelf te beschermen. Maar Arendt was tegelijk kritisch voor wie dat masker gebruikte als camouflage. De hypocriet is degene die doet alsof er niets achter het masker schuilgaat, alsof het masker de hele waarheid is. Dat is gevaarlijk, want het ontneemt ons de mogelijkheid tot kritische reflectie.
Norma Claire Moruzzi bouwt hierop voort en toont dat Arendts concept niet beperkt blijft tot de politieke sfeer, maar nuanceert en geeft aan dat dit ook toepasbaar is op onze sociale identiteiten: de kenmerken en rollen die ons maatschappelijk situeren en die bepalen welke verwachtingen of gedragingen als passend worden gezien. Het masker is in die zin niet enkel een publiek schild, maar ook een sociale performance: we dragen het om toegang te krijgen tot rollen zoals klasse, gender of beroep, en om in te passen in de traditionele verwachtingen ervan.
Door die bril worden Harley en Love Quinn herkenbaar. Hun publieke maskers – Harley als clowneske antiheld die zichzelf wegcijfert om liefde te verdienen en Love als charmante buurvrouw die zorgzaamheid etaleert – laten zien hoe een rol tegelijk kan verleiden en misleiden. Achter dat masker schuilt hypocrisie: genegenheid slaat om in destructie. Daarmee worden zij een uitvergroot spiegelbeeld van onze eigen neiging om culturele verwachtingen te spelen, in plaats van te doorbreken.
Zo toont het masker niet alleen hoe rollen verleiden en misleiden, maar ook hoe zij het zicht op de ander vertroebelen. Precies dat raakt aan Emmanuel Levinas, voor wie de ander verschijnt in het gelaat: een directe oproep tot verantwoordelijkheid. Obsessieve liefde, zoals die van Harley of Love Quinn, ondermijnt dat appél: de ander wordt gereduceerd tot object van mijn project. Levinas spreekt hier niet letterlijk over maskers, maar in het licht van Arendt en Moruzzi kunnen we zeggen dat dit gelaat verhuld raakt achter een masker. De ontmoeting van de ander wordt verhinderd. Obsessie is dan geen liefdevolle blik, maar toe-eigening.
_Op het kruispunt tussen, liefde, obsessie en bezit
Het begin van verliefdheid voelt vaak als een roes: alles lijkt intens, allesomvattend. Maar waar echte liefde vrijheid en gelijkwaardigheid veronderstelt, daar glijdt obsessie snel af naar bezit. In zulke relaties wordt de ander niet gezien als een autonoom persoon, maar gereduceerd tot een verlengstuk van het eigen verlangen. Zorg wordt controle, nabijheid wordt verstikking.
Echte liefde vraagt iets anders. Ze bestaat niet alleen uit gevoelens of passie, maar uit wederkerigheid: respect voor de ander, bereidheid om verantwoordelijkheid te nemen, en de moed om de ander echt te kennen zoals die is. Zonder grenzen verliest liefde haar menselijkheid en verandert ze in beheersing.
Harley en Love Quinn tonen dat pijnlijk aan. Hun zogezegde ‘liefde’ is geen wederkerigheid, maar een masker waarachter machtspelletjes, controle en zelfverlies schuilgaan.
_Liefde met grenzen: de Quinntessens
Wat leren we hieruit? Allereerst dat we voorzichtig moeten zijn met de verheerlijking van obsessieve liefde. Popcultuur maakt er maar al te vaak entertainment van: Harley en Joker als 'power couple’ op T-shirts, Love Quinn als meme-icoon, truecrime-podcasts die daders mystificeren, muziek die obsessieve passie verheerlijkt. Zoals ik eerder schreef in 'over destructieve macht’: charisma kan verblinden, en media versterken dat effect door geweld en obsessie te esthetiseren.
Maar de echo van Harley en Love Quinn zegt misschien meer over onszelf dan over hen. Het zijn wijzelf, de consumenten die hen verheffen tot iconen. Wij delen 'memes’, kopen de 'merchandise’, luisteren naar de podcasts. De vraag is dus niet alleen hoe de personages handelen, maar hoe wij er naar kijken en dat meedragen. Wat romantiseren we, en welke signalen missen we daardoor in onze eigen relaties? Liefde zonder grenzen lijkt spannend, maar is uiteindelijk leeg. De liefde vraagt misschien een andere toets: vrijheid, wederkerigheid, respect en aandacht. Ze bestaat uit kleine gebaren die geen drama nodig hebben, uit traagheid die ruimte schept, uit aandacht die luistert, uit kwetsbaarheid die gedeeld mag worden. Dat is misschien minder bingewaardig, maar wel veel menselijker.
En daar ligt de 'Quinntessens’: liefde zonder vrijheid is als een verkleedpartij. Liefde zonder gelijkwaardigheid een choreografie. Harley en Love Quinn zijn spiegelbeelden van wat er misloopt wanneer liefde zichzelf vermomt als obsessie. Fictie mag dat uitvergroten, maar wij hebben de verantwoordelijkheid het te ontmaskeren. Want echte liefde vraagt kleine goedheid, respect voor grenzen, en de moed om maskers af te zetten.