8 oktober 2023
Wie zijn mijn voorouders?
Persoonlijke zoektochten naar de doorwerking van de koloniale tijd en het slavernijverleden.
Deze auteurs zijn alle drie journalisten bij de Volkskrant.
Ianthe Sahadat heeft een Nederlandse moeder en Surinaamse vader. Zij studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden en journalistiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij schrijft ook fictie.
Elsbeth Stoker genoot een opleiding Kunst en Mediamanagement aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. Zij volgde Film- en Televisiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht en Journalistiek en Media aan de Universiteit Amsterdam.
Fleur de Weerd studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht en volgde een masteropleiding Journalistiek aan de Universiteit Amsterdam.
Elsbeth Stoker genoot een opleiding Kunst en Mediamanagement aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht. Zij volgde Film- en Televisiewetenschappen aan de Universiteit Utrecht en Journalistiek en Media aan de Universiteit Amsterdam.
Fleur de Weerd studeerde geschiedenis en internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht en volgde een masteropleiding Journalistiek aan de Universiteit Amsterdam.
Eerst in 1863 schafte Nederland de slavernij af in Suriname en het Caribische gebied. Afstammelingen van de tot slaaf gemaakte mensen – de auteurs volgen de huidige wetenschappelijke trend het woord ‘slaaf’ niet meer te gebruiken – van wie velen in Nederland wonen, ondervinden nog heel wat problemen bij het onderzoek naar hun voorouders.
Over deze mensen bestaat er erg weinig informatie. Ze werden pas in de 19e eeuw geregistreerd toen kerkgenootschappen in het kader van hun bekering een eigen administratie opbouwden. Geboortedata en namen van de ouders, vooral deze van de vader, ontbraken vaak. Zelf waren zij ongeletterd. Soms werden zij summier vermeld op oude inventarislijsten van plantages, na de inboedel en het vee…
Hun afstammelingen zitten met vragen. Het is belangrijk je geschiedenis te kennen, te weten van wie je afstamt. Kennis van je familiegeschiedenis kan heilzaam werken als er vervelende vragen opduiken. Werd de slavin van wie ik afstam verkracht? Ben ik de nakomeling van een verkrachter? Waarom gedroegen mijn ouders zich soms agressief?
De opgedoken familieverhalen en anekdotes over voorouders geven vorm aan de identiteit waar hun nakomelingen naar op zoek zijn. Het bevordert hun begrip voor de Nederlandse overheid en soms zelfs voor de afstammelingen van eigenaars van plantages die slaven te werk stelden.
Het Surinaamse gezegde ‘Als je niet weet waar je vandaan komt, weet je ook niet waar je naartoe gaat’ is duidelijk van toepassing.
De auteurs hadden de bedoeling meer inzicht te verschaffen op de doorwerking van de slavernij, contractarbeid en koloniale overheersing via de familiegeschiedenis van negen personen, afstammelingen van tot slaaf gemaakte mensen en van slavenhouders. Aan de hand van hun verhalen krijgt de lezer een inzicht hoe de geschiedenis van hun voorouders doorwerkt in hun nakomelingen en nog altijd impact heeft op hun welbevinden, op hun maatschappelijke status en op de samenleving in zijn geheel. Zo kan er meer begrip opgebracht worden voor de belevingswereld van Nederlanders met een Afro-Surinaamse en Caribische achtergrond.
De verschillende familieverhalen maken deze problematiek zeer toegankelijk en bieden tevens een goed inzicht in de koloniale samenleving. Het meerderwaardigheidsgevoel van de witte mensen ten overstaan van hun gekleurde medemens overheerste: al het Nederlandse was goed, al het inheemse slecht. De Nederlandse cultuur was superieur aan de plaatselijke. Er bestond een ontstellende kloof tussen rijk en arm.
De auteurs beperken zich niet tot de negen familieverhalen. Zij zetten de nakomelingen van de tot slaaf gemaakte mensen aan tot verder onderzoek. Daartoe verschaffen zij een overzicht van de middelen waar de onderzoeker thans over beschikt: verschillende eenvoudig te consulteren databases van Surinaamse volkstellingen, van slavenregisters, van het emancipatieregister met de namen die de tot slaaf gemaakte mensen kregen bij de afschaffing van de slavernij (emancipatie), registers van de contractarbeiders die na de afschaffing van de slavernij uit China, India en Nederlands-Indië gehaald werden om op de plantages te werken.
Daarnaast kan via DNA-onderzoek nagegaan worden uit welk deel van Afrika hun voorouders afkomstig waren en kunnen eventuele verwanten getraceerd worden.
Zo vindt de lezer vlot zijn/haar weg in de vele nieuwe mogelijkheden om de prangende vraag ‘Wie zijn mijn voorouders’ op te lossen.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
