25 januari 2024
Dit is de Canon. Dekoloniseer jouw boekenkast met deze 50 boeken.
Eerder pretentieus, deze keuze in de titel van “de” canon van boeken, maar het is altijd een begerenswaardig iets om te lezen. Het voorziet je immers met een keuze van boeken, opgesteld door mensen die van boeken houden, veel en gretig gelezen hebben, die de literatuur of een bepaald deel ervan grondig kennen en die dan op een bepaald ogenblik achterover gaan leunen in hun zetel en in gedachten overlopen wat ze zo al allemaal gelezen hebben. Ze ontdekken dan een aantal boeken die eruit springen omdat ze bijzonder waren, sporen tekenden, een sterke herinnering hebben nagelaten. Ze besluiten vervolgens dat ook anderen van hun ervaring moeten weten en misschien ook die boeken gaan lezen, er gaan van genieten en eenzelfde verrijkende ervaring opdoen.
De drie auteurs besloten dan boekbesprekingen te publiceren met een mooi, rond getal van 50 als eindcijfer.
Wat daarbij nog bijzonder is, is het feit het allemaal romans zijn (fictie, dus) uit de twintigste eeuw met niet- Europese achtergrond, vanuit landen gaande van de Carribische Eilanden tot inlands Australië, van Japan tot Nigeria, en met nog enkele zijsprongetjes onderweg. Ze willen vanzelfsprekend graag een zo breed mogelijk inzicht meegeven, er zorg voor dragend enkel kwaliteitsvol werk ten tonele te voeren.
Wat daarbij nog bijzonder is, is het feit het allemaal romans zijn (fictie, dus) uit de twintigste eeuw met niet- Europese achtergrond, vanuit landen gaande van de Carribische Eilanden tot inlands Australië, van Japan tot Nigeria, en met nog enkele zijsprongetjes onderweg. Ze willen vanzelfsprekend graag een zo breed mogelijk inzicht meegeven, er zorg voor dragend enkel kwaliteitsvol werk ten tonele te voeren.
Vele fervente lezers – zoals ik - zullen na lectuur eerlijkheidshalve aan zichzelf moeten toegeven dat ze opgezadeld zitten met een Westers – Europees vooroordeel en dat ze er eigenlijk van uitgaan dat de grond van goede, de hoogstaande literatuur “bij ons” te vinden is en er slechts nu en dan auteurs opstaan uit “de rest” van de wereld die opmerkelijk zijn – en dan is dat meestal toch nog omdat ze het soort culturele achtergrond hebben en het soort onderwijs genoten hebben waardoor ze eigenlijk “bij ons” behoren. Ze schrijven immers in het Engels. Ook al leggen ze zelf de nadruk op het feit dat ze qua inspiratie, schrijverschap, denkwijze, zienswijze wel degelijk uit hun eigen traditie komen en daar hun schrijverschap aan te danken hebben.
En dat zijn er een merkwaardig groeiend aantal waarvan je ook in deze bloemlezing verrassend veel “grote” namen terugvindt: auteurs die de meeste serieuze lezers zullen kennen zoals Achebe, Morrison, Rhys, Baldwin, Alice Walker, Arundhati Roy, Ngozi Adichie, Evaristo en Zadie Smith zijn allemaal op het appèl. Ze worden echter aangevuld met een degelijk aantal auteurs waarvan je misschien wel al had gehoord, maar nog niet gelezen en nog een reeks die je volledig onbekend zijn. Earl Lovelace van de Carraiben of de inlandse Australische auteur Tony Birch, bijvoorbeeld.
Ze houden het bij romans geschreven gedurende de laatste 80 jaar en gaan niet terug in een verder verleden, wat het voordeel heeft dat ze niet vervallen in werk dat eigenlijk vooral historisch of literatuurwetenschappelijk belang heeft. Je krijgt dus louter te maken met romans die belangrijk zijn voor hun grote literaire waarde en die naast de grootste literaire meesters van onze eigen tijd zouden kunnen staan.
Om het “dekoloniseren" uit de titel verder te bevorderen reiken de auteurs in enkele korte schetsen manieren aan waarmee geïnteresseerde lezers hun leesgewoonten verder kunnen uitbreiden en ze wijzen er ook op dat één van de obstakels bij het lezen van goede “inheemse” literatuur het feit is dat ze nooit in vertaling verschenen zijn. Ze wijzen op de uitdaging om uitgevers zover te krijgen dat zij vertalingen op de markt brengen van werken van auteurs die in het Westen grotendeels onbekend zijn, terwijl de uitgeverij steeds meer een markt wordt die wordt bepaald door "zekere dingen" die verkoop en winst bevorderen.
Het is natuurlijk een ver van “volledig” overzicht. Gedeeltelijk heeft dat te maken met het feit dat een groot deel, een derde, van de geprofileerde romanschrijvers in de VS blijkt geboren te zijn… Als gevolg daarvan zijn er bijvoorbeeld bijna geen Spaanse auteurs. Heel Zuid- en Midden-Amerika wordt verdoezeld, terwijl enorm beroemde auteurs als Toni Morrison en Khaled Hosseini elk een hoofdstuk krijgen, ook al hebben ze zeker geen introducties nodig voor de meeste verlichte fictie lezers. Het lijkt een eigenaardige beslissing waarvoor de reden mij ontgaat.
Een paar dingen vind ik storend: Het belang van zekere van deze boeken wordt nogal overdreven. Boeken zoals The White Girl en The Kite Runner, zijn in feite toch maar goed vertelde verhalen en geen leidende literaire hoogtepunten zoals ze blijkbaar willen poneren.
Een paar dingen vind ik storend: Het belang van zekere van deze boeken wordt nogal overdreven. Boeken zoals The White Girl en The Kite Runner, zijn in feite toch maar goed vertelde verhalen en geen leidende literaire hoogtepunten zoals ze blijkbaar willen poneren.
De auteurs lijken het belang van hun onderwerp te willen onderstrepen door een eerder academisch gewichtig jargon te gebruiken. Wat jammer is, want dat zal misschien lezers afstoten. Een belangrijk aspect van een introducerend boek te schrijven is het talent “moeilijke” dingen in eenvoudige taal te kunnen verwoorden. Jammer ook dat er tussendoor geen stukjes tekst uit de betreffende boeken worden meegegeven. Je wil natuurlijk graag een smaakje meekrijgen van waar het over gaat en zo ook de “leeshonger” bevorderen.
In elk geval kan je maar enkel hopen dat dit boek goed zal verkopen, zodat de uitgevers meerdere van de titels daadwerkelijk zullen publiceren. Het is een goede en levendige introductie tot sommige van de beste boeken die ik recent gelezen en nog niet gelezen heb.
Victor De Raeymaeker
Victor De Raeymaeker
Professor Joan Anim-Addo is geboren in Grenada. Ze is auteur, librettist, dichter, literair criticus en historicus. Ze is het Verenigd Koninkrijk de eerste zwarte professor in de literatuur.
De in Australië geboren Deirdre Osborne is Reader in Engelse Literatuur en Drama bij Goldsmiths en medeoprichter van de MA Black British Literature. Ze is Associate Editor bij Women’s Writing.
Kadija Sesay is een literaire activiste uit Sierra Leone. Ze studeerde West-Afrikaanse studies aan de Universiteit van Birmingham en werkte als freelancejournalist. Ze is de oprichter van SABLE LitMag
Oorspronkelijke titel This is the Canon
Vertaling Jessica Brouwer en Pauline Onderwater
Meer van Victor De Raeymaeker
Vertaling Jessica Brouwer en Pauline Onderwater
