12 december 2019
Dames voor Darwin. Over feminisme en evolutietheorie
Volgens Aristoteles was een vrouw geen volwaardig moreel subject en was haar brein kleiner en minder ontwikkeld. Zelfs de Verlichtingsfilosofen Fichte, Hume en Kant meenden dat vrouwen de rationele en morele kwaliteiten ontbeerden om van enige betekenis te zijn.
Deze en andere seksistische opvattingen uit het verleden botsten mettertijd op wetenschappelijke feiten, rationaliteit en objectiviteit. En op Griet Vandermassen.
Deze filosofe beschikt over alle intellectuele kwaliteiten waarvan haar illustere voorgangers dachten dat enkel mannen ze hadden.
Haar eruditie wordt al meteen duidelijk in de eerste twee hoofdstukken, waarin ze de geschiedenis van het feminisme schetst én het wantrouwen van velen onder hen tegenover de biologie.
Wie met gemak en dus vlot door deze hoofdstukken vliegt, is ongetwijfeld belezen, beschikt over een ruimer dan gemiddelde kennis en is vertrouwd met een aantal filosofische en andere begrippen. Voor de doorsneelezer vergt het lezen van dit boek wat doorzettingsvermogen, maar de volhouder wordt daarna meer dan ruimschoots beloond met een veelzijdig inzicht in een aantal interessante facetten van de verschillen tussen man en vrouw. Verschillen die er zonder twijfel zijn.
Deze filosofe beschikt over alle intellectuele kwaliteiten waarvan haar illustere voorgangers dachten dat enkel mannen ze hadden.
Haar eruditie wordt al meteen duidelijk in de eerste twee hoofdstukken, waarin ze de geschiedenis van het feminisme schetst én het wantrouwen van velen onder hen tegenover de biologie.
Wie met gemak en dus vlot door deze hoofdstukken vliegt, is ongetwijfeld belezen, beschikt over een ruimer dan gemiddelde kennis en is vertrouwd met een aantal filosofische en andere begrippen. Voor de doorsneelezer vergt het lezen van dit boek wat doorzettingsvermogen, maar de volhouder wordt daarna meer dan ruimschoots beloond met een veelzijdig inzicht in een aantal interessante facetten van de verschillen tussen man en vrouw. Verschillen die er zonder twijfel zijn.
De hedendaagse versie van Darwins theorie van seksuele selectie is stevig gefundeerd en de ideeën eruit werden intussen op vele manieren bevestigd. Het gaat niet zomaar over een theorie: deze visie is waar. Mannen en vrouwen zijn verschillend door adaptatie - wereldwijd zien we min of meer hetzelfde patroon van sekseverschillen. Lang voordat kinderen zich bewust zijn van hun geslacht vertonen ze reeds die verschillen in hun sociale gedrag en hebben ze een voorkeur voor seksetypisch speelgoed. Doorslaggevend is het argument dat het een mirakel zou zijn indien natuurlijke en seksuele selectie wél voor anatomische, fysiologische en reproductieve verschillen had gezorgd, maar niét voor daarmee corresponderende psychologische verschillen en gedragsverschillen.
Klassieke feministen volharden echter in hun aversie tegenover deze darwinistische visie. Ze ijveren voor een maatschappij waarin genderverschillen geen rol spelen, een samenleving die geen onderscheid maakt in de opvoeding van jongens en meisjes. Erkennen dat mannen en vrouwen anders geëvolueerd zijn en andere voorkeuren hebben, het past niet in hun (politieke) agenda of hun ideologische visie.
Sophia De Wolf
Dit sterk wetenschappelijk onderbouwde boek – waarin Vandermassen voluit de kaart trekt van de evolutiepsychologie - counteren, lijkt een onmogelijk karwei voor traditionele feministen. Om de correct uitgevoerde en aangehaalde onderzoeken te weerleggen, zal men van goeden huize moeten zijn. De andere kant opkijken en “cherry picking” zal niet blijvend volstaan om hun (feministisch) sociaal-constructivistische standpunt dat psychoseksuele verschillen tussen mannen en vrouwen het resultaat van socialisatie zouden zijn, vol te houden. Het is opmerkelijk als buitenstaander om te moeten beseffen dat er in academische middens - hier in concreto bij sociale wetenschappers - met gemak voorbij gegaan wordt aan de wetenschappelijke methode. Er blijken feministische onderzoekers te bestaan die de methode als mannelijk genormeerd beschouwen.
Het feminisme strijdt terécht voor gelijke kansen voor vrouwen, dat wil echter niet zeggen dat je hierom hardnekkig moet blijven aannemen dat mannen en vrouwen identiek zijn wanneer de wetenschap het tegendeel heeft aangetoond. Mensen moeten geen volmaakte kopie zijn om naar sociale gelijkheid te streven. Seksueel verschil kan geen basis zijn voor discriminatie. De waarden van de Verlichting kunnen ook gevolgd worden zόnder dat we daarvoor precies hetzelfde hoeven te zijn.
Het feminisme strijdt terécht voor gelijke kansen voor vrouwen, dat wil echter niet zeggen dat je hierom hardnekkig moet blijven aannemen dat mannen en vrouwen identiek zijn wanneer de wetenschap het tegendeel heeft aangetoond. Mensen moeten geen volmaakte kopie zijn om naar sociale gelijkheid te streven. Seksueel verschil kan geen basis zijn voor discriminatie. De waarden van de Verlichting kunnen ook gevolgd worden zόnder dat we daarvoor precies hetzelfde hoeven te zijn.
De auteur wakkert met deze herwerkte versie van haar eerdere ‘Darwin voor dames’ het debat aan. Vandermassen schenkt zeer klare wijn en neemt het tijdens haar betoog ook op voor mannen. De mannenwereld is op een aantal vlakken best hard, en niet alle mannen zijn geprivilegieerd. Ze pleit er bovendien voor om mannen weer mánnen te laten zijn. Hoog tijd kortom om de positieve aspecten van deze typische mannelijkheid uit het verdomhoekje te halen... Mannen mógen galant zijn en een deur openhouden voor een vrouw of haar laten voorgaan. Dat vinden de meesten fijn. Vrouwen vinden dat eveneens, zij stellen immers hoffelijkheid bij mannen zeer op prijs.
Door het topniveau van deze uitgave, lees je deze niet zomaar eventjes snel tussendoor (“tussen de soep en de patatten”). Een derde versie, een soort ‘Darwin voor dummies’ zodat het ideeëngoed toegankelijk wordt voor een groter publiek, zou misschien geen slecht idee zijn. Want een bijkomende grote troef - naast het pleidooi voor een nieuw feminisme - is net dat beide seksen elkaar beter kunnen leren kennen via dit boek. Het verheldert immers grondig de verschillen tussen man en vrouw en biedt op die manier een aantal handvatten om beter met elkaar om te gaan, wat leidt tot wederzijds begrip en bijgevolg ongetwijfeld tot harmonieuzere relaties.
Door het topniveau van deze uitgave, lees je deze niet zomaar eventjes snel tussendoor (“tussen de soep en de patatten”). Een derde versie, een soort ‘Darwin voor dummies’ zodat het ideeëngoed toegankelijk wordt voor een groter publiek, zou misschien geen slecht idee zijn. Want een bijkomende grote troef - naast het pleidooi voor een nieuw feminisme - is net dat beide seksen elkaar beter kunnen leren kennen via dit boek. Het verheldert immers grondig de verschillen tussen man en vrouw en biedt op die manier een aantal handvatten om beter met elkaar om te gaan, wat leidt tot wederzijds begrip en bijgevolg ongetwijfeld tot harmonieuzere relaties.
Het toepasselijk en tof coverontwerp weerspiegelt de inhoud van deze superbe uitgave - vrouwen hadden hun eigen evolutieve spoor.
Griet Vandermassen schreef ontegensprekelijk een voor iedereen nuttig boek, maar ze richt zich toch hoofdzakelijk tot klassieke feministen en roept hen (onrechtstreeks) op om te transformeren tot evolutiefeministen. Zodat méér mensen er zich kunnen in vinden. Net omdat het een feminisme is dat dan niet langer geassocieerd moet worden met onvrouwelijkheid, koelheid, dogmatisme en een antimanhouding.
Nog vóór het woord vooraf van psychiater en opiniemaker Esther van Fenema, staan drie toepasselijke citaten.
Het laatste is van Geoffrey Miller, auteur van het al even interessante ‘Darwin en de consument. Seks, status en het brein’ uit 2009 (uitgeverij Contact). ‘Door welk bewijs zou je je mening herzien? Negentig procent van de ideologen haakt af bij die vraag.’ Aan de klassieke feministen om dit percentage naar beneden te halen.
‘Enkel de allerwijsten en de allerdwaasten veranderen niet van mening.’ (Confucius)
Meer van Sophia De Wolf
Het laatste is van Geoffrey Miller, auteur van het al even interessante ‘Darwin en de consument. Seks, status en het brein’ uit 2009 (uitgeverij Contact). ‘Door welk bewijs zou je je mening herzien? Negentig procent van de ideologen haakt af bij die vraag.’ Aan de klassieke feministen om dit percentage naar beneden te halen.
‘Enkel de allerwijsten en de allerdwaasten veranderen niet van mening.’ (Confucius)
