8 maart 2021
De keizer van Katanga
De schrijver maakt meteen duidelijk hoe weinig we eigenlijk maar weten over Afrika, haar bewoners en haar geschiedenis.
Wat de gemiddelde humaniora student te horen kreeg over de kolonie en wat zich daar afspeelde voor en tijdens het Belgisch bewind, was miniem. Zat je daarenboven op katholieke schoolbanken, dan kreeg je er nog wat flauw missioneringsgedoe bij. Over wat daar écht gebeurde wist je niks.
(Ondergetekende rebel had echter Gangreen op zak van Jef Geeraerts, maar dat is een ander verhaal).
(Ondergetekende rebel had echter Gangreen op zak van Jef Geeraerts, maar dat is een ander verhaal).
Het Congolese mijnengebied van Katanga is en was enorm belangrijk. Recenter gaat het om coltan, en voordien waren het diamant, tin, goud, zilver, kobalt, mangaan - maar ook uranium - waar het Westen tuk op was. Vergeten we best niet dat de splijtstof voor de kernbommen op Hiroshima en Nagasaki uit de naburige mijn van Shinkolobwe kwam…
Welnu, ook decennia geleden was er vooral koper, en dat was naast rubber en ivoor precies waar het Leopold II om te doen was. De Belgische vorst der Belgen maar eigenlijk vooral vorst voor het grootkapitaal in Brussel, Antwerpen en Wallonië, had echter een geduchte concurrent in de plaatselijke dictator en potentaat Mushidi Ngelengwa, bijgenaamd M’siri.
Welnu, ook decennia geleden was er vooral koper, en dat was naast rubber en ivoor precies waar het Leopold II om te doen was. De Belgische vorst der Belgen maar eigenlijk vooral vorst voor het grootkapitaal in Brussel, Antwerpen en Wallonië, had echter een geduchte concurrent in de plaatselijke dictator en potentaat Mushidi Ngelengwa, bijgenaamd M’siri.
Lucas Catherine vertelt het verhaal van M’siri en doet dit vooral vanuit een Afrikaans standpunt. Dat maakt het nieuw en verrassend. De heerser van Katanga heeft zijn eigen imperiale droom en dat is niet naar de zin van de Belgen. Na drie mislukte militaire expedities besluit men in Brussel dat hij beter wordt vermoord. Het is het begin van een ongebreidelde rooftocht op de bodemschatten van de streek. België is plots één der grootste industriële machten op de planeet. Wie in de weg staat, wordt dan meestal geliquideerd. In 1961 wordt dit met de moord op Lumumba Patrice Emery nog eens stilletjes overgedaan.
Was Mushidi Ngelengwa echt zo’n bruut, zo’n onbeschaafde wilde? Helemaal niet, want de man hield er weliswaar een harem op na, maar gaf die vrouwen zeggenschap en macht over zijn belangen en ministeries. Hij had raadgevers, rekruteerde uit de veroverde stammen onderkoningen en regeerde als een echte staatsman met een visie. Hij was ook een gewiekst ondernemer en leider.
Was Mushidi Ngelengwa echt zo’n bruut, zo’n onbeschaafde wilde? Helemaal niet, want de man hield er weliswaar een harem op na, maar gaf die vrouwen zeggenschap en macht over zijn belangen en ministeries. Hij had raadgevers, rekruteerde uit de veroverde stammen onderkoningen en regeerde als een echte staatsman met een visie. Hij was ook een gewiekst ondernemer en leider.
De Belgische koloniale geschiedschrijving portretteert hem nadien als een sadistische wreedaard, een tiran die gelukkig uit de weg werd geruimd door onze koloniale held Omer Bodson. Heel toevallig is het ook in de onmiddellijke omgeving van Bunkeya, de stad van M’siri, dat Patrice Lumumba in 1961 werd vermoord. Onze koloniale helden en de explorators van Katanga werden door Leopold II met alle egards ontvangen en gedecoreerd. Ze vierden hun exploten nadien onder mekaar in een restaurant in de Brussels Beenhouwersstraat, met een grote pot mosselen met witte wijn en frieten. De schrijver noemt het een einde dat bij een stripverhaal past.
Ik heb dit tweetalige boekje met heel veel verwondering, maar ook met walging gelezen. Nog meer dan voorheen walg ik van ons Belgisch koloniaal verleden en vooral wat er allemaal opzettelijk verzwegen is aan mijn generatie en vorige generaties. Veel te vaak heb ik ook muntjes gegooid in zo’n knikkend negertje op de toonbank van de slager!
‘Mushidi afwile Katanga, nolo afwe ni muhanga!’
(‘M’siri stierf voor Katanga, en hoewel hij gedood werd, leeft zijn herinnering voort.’)
Meer van Michel Ackaert
(‘M’siri stierf voor Katanga, en hoewel hij gedood werd, leeft zijn herinnering voort.’)
