12 juli 2023
Hoelang is levenslang? Over schuld, straf en boeten.
Justitie is in ons land niet uit het nieuws weg te slaan en doet de gemoederen regelmatig hoog oplaaien.
Dat is onlangs eens te meer gebleken uit de brede maatschappelijke verontwaardiging na de uitspraak van het hof van beroep in Antwerpen van 28 mei 2023 waarbij achttien leden van de Leuvense studentenclub Reuzegom werden veroordeeld tot (lage) werkstraffen en geldboetes voor hun betrokkenheid bij de dodelijke afloop van een weerzinwekkend doopritueel dat aspirant-lid Sanda Dia moest ondergaan. Tijdens dit proces waren de bekende strafpleiters Sven Mary en Walter Damen elkaars tegenstrever.
Niettemin dient geconstateerd dat er bij de burgers heel wat nood bestaat aan correcte informatie over de ingewikkelde justitiële realiteit, dat er nog altijd heel wat vooroordelen over recht en justitie circuleren en vooral dat het strafrechtelijk beleid op vele vlakken voor verbetering vatbaar is. Bovendien blijkt dat politici een ernstig onderwerp als justitie slecht behandelen en al te dikwijls gebruiken of zelfs misbruiken om holle stellingen in te nemen.
Dat gevoel overviel Mary en Damen nogmaals na een teleurstellende ontmoeting met minister van Justitie Vincent Van Quickenborne. Zij waren het beu en besloten om een boek te publiceren waarmee zij pogen om burger en justitie dichter bij elkaar te brengen en om de niet-jurist, in tijden van een overvloed aan vaak onjuiste en onvolledige informatie, te doen nadenken. Zij zochten en vonden de enthousiaste medewerking van Fatma Taspinar, criminoloog, journaliste, nieuwsanker en presentatrice bij de VRT.
Het boek werd op een verfrissend originele wijze gestructureerd: Mary en Damen geven ongecompliceerd hun mening over het strafrecht en wat daar volgens hen aan moet veranderen, terwijl Taspinar de kritische tegenstem vertolkt van de burger met zijn gangbare ideeën en opvattingen over de Belgische rechtspraak. Een schitterende vondst. Zo is dit boek uitgegroeid tot een boeiend spel van vraag en antwoord waarbij vrijwel geen enkel heet hangijzer wordt geschuwd. Opvallend en tegelijk lovenswaardig is dat ieder hoofdstuk wordt voorafgegaan door een korte samenvatting, dat toelichting wordt verstrekt bij namen, juridische begrippen en regelgeving alsook dat de teksten worden doorspekt met quotes van de twee topadvocaten.
Uit de inleidende gesprekken blijkt dat Mary en Damen ieder een andere stijl bezigen maar dezelfde visie delen: vanuit hun persoonlijke ervaring eerlijk en oprecht proberen uit te leggen hoe het eraan toegaat, de mensen ook constructief iets bijbrengen.
Daarna legt Taspinar het duo met een resem pittige vragen het vuur aan de schenen. Wat is de rol van magistraten, het Openbaar Ministerie en advocaten? Hoe valt de trage en ondoelmatige werking van het justitieel apparaat te verklaren? Waarom wordt het uitzonderingskarakter van de voorlopige hechtenis niet toegepast? Zijn er cliënten die absoluut niet verdedigbaar zijn? Hoe omgaan met de op sensatie en scoringsdrang beluste media? Heeft de “war on drugs” enige kans op slagen of is de (gecontroleerde) legalisering van bepaalde drugs de oplossing? Moeten seksuele delinquenten harder aangepakt worden? Moeten we de wetgeving over meerderjarigheid van tieners herzien? Krijgen slachtoffers van misdrijven voldoende aandacht?
Daarna legt Taspinar het duo met een resem pittige vragen het vuur aan de schenen. Wat is de rol van magistraten, het Openbaar Ministerie en advocaten? Hoe valt de trage en ondoelmatige werking van het justitieel apparaat te verklaren? Waarom wordt het uitzonderingskarakter van de voorlopige hechtenis niet toegepast? Zijn er cliënten die absoluut niet verdedigbaar zijn? Hoe omgaan met de op sensatie en scoringsdrang beluste media? Heeft de “war on drugs” enige kans op slagen of is de (gecontroleerde) legalisering van bepaalde drugs de oplossing? Moeten seksuele delinquenten harder aangepakt worden? Moeten we de wetgeving over meerderjarigheid van tieners herzien? Krijgen slachtoffers van misdrijven voldoende aandacht?
Mary en Damen verstrekken op deze en andere vragen een uitvoerig antwoord, geïllustreerd met voorbeelden uit de praktijk en ontsluieren de justitiële wirwar op een begrijpelijke en intrigerende manier.
Dit is ook het geval wanneer ettelijke pagina’s worden gewijd aan de vraag die verwijst naar de boektitel: Hoelang is levenslang?. Hier komt de problematiek van de vervroegde invrijheidstelling diepgaand aan bod. Beide raadsmannen pleiten daarbij vooral voor een efficiëntere re-integratie in onze maatschappij van al wie op het verkeerde spoor terechtkwam. Want van een gevangenisstraf is nog nooit iemand beter geworden.
Dit is ook het geval wanneer ettelijke pagina’s worden gewijd aan de vraag die verwijst naar de boektitel: Hoelang is levenslang?. Hier komt de problematiek van de vervroegde invrijheidstelling diepgaand aan bod. Beide raadsmannen pleiten daarbij vooral voor een efficiëntere re-integratie in onze maatschappij van al wie op het verkeerde spoor terechtkwam. Want van een gevangenisstraf is nog nooit iemand beter geworden.
Met de steun van justitiejournaliste Fatma Taspinar, zijn meester Sven Mary en meester Walter Damen er op een genuanceerde en onderbouwde wijze volkomen in geslaagd een aantal inzichten over justitie haarscherp in beeld te brengen. Waardoor de hoop mag uitgedrukt worden dat de lezer voortaan meer oog zal hebben voor de complexiteit van schuld, straf en boeten en zal begrijpen dat er toch op een andere manier aan recht wordt gedaan dan hij aanvankelijk dacht...
Marc De Bock
Meer van Marc De Bock
Marc De Bock
