10 januari 2025
De Tempeliers - de opkomst en ondergang van de tempelridders
In 1119 richtten negen ridders de ‘Orde van de Tempeliers’ op. Onder leiding van de eerste grootmeester Hugo van Payns werden zij geestelijken in de strijd om de heilige plaatsen in Palestina. Vooreerst moest dit broederschap de pelgrims beschermen op hun tocht naar en in het Heilige Land.
Bernardus van Clairvaux (de latere heilige Bernardus), abt van een klooster in het graafschap Champagne, werd beschermheer en grondlegger van die nieuwe orde. De tempelridders werden geestelijken in de strijd, met gebed maar ook met het wapen. Door de gelofte van armoede en gehoorzaamheid af te leggen, werd de orde in 1129 tijdens het Concilie van Troyes door de Roomse kerk erkend.
In twee eeuwen ontwikkelden de tempeliers zich van kruisvaarders en krijgsmonniken tot bankiers en vermeende ketters. Ze groeiden uit tot de machtigste religieuze militaire ridderorde ooit.
De Tempeliers is een verhelderend boek over deze ingewikkelde geschiedenis. De beschrijvingen van de opeenvolgende veldslagen zijn spectaculair, maar steeds volgen zij nauwgezet de historische referentiewerken. Jones volgt een strikte chronologie die begint bij de eerste kruistocht en eindigt met de dood op de brandstapel van de laatste grootmeester van de Orde der Tempeliers: Jacques de Molay.
De tempeliers waren religieuze soldaten, tegelijkertijd pelgrims van het geloof en krijgers met het zwaard. Hun witte pij was voorzien van een groot rood kruis dat het bloed symboliseerde dat Christus voor de mensheid had geofferd. Zijzelf waren bereid hun bloed op hun beurt in dienst van die god te vergieten.
Jones tracht met zijn boek te achterhalen waar de strijd in die gebieden buiten Europa om ging, wat de achtergrond ervan was en vooral welke onderliggende beweegredenen er meespeelden. Zijn verhaal is meeslepend en de beschrijvingen van de gruwelijke gevechten zijn dikwijls angstaanjagend en weerzinwekkend. De ene na de andere veldslag wordt in detail naverteld. Het treurige aan het verhaal is dat de namen van deze landen en steden waar in de twaalfde en dertiende eeuw de tempeliers streden, ons bekend in de oren klinken. Tot op de dag van vandaag zijn het nog steeds slagvelden in religieuze oorlogen.
Dan Jones verdeelt zijn werk in vier grote delen: 1 Pelgrims, 2 Soldaten, 3 Bankiers en 4 Ketters. Deze titels geven een duidelijke aanwijzing naar het verloop van de geschiedenis van de tempeliers. In de epiloog stelt hij de Tempeliersorde tegenover de verbeelding die er in de loop der tijd van gemaakt is. De tempeliers hebben nu eenmaal een plaats gekregen in de populaire media. De legende van de tempeliers zal blijven voorleven en ook in de toekomst nog generaties inspireren, amuseren en intrigeren. Het is goed dat we met De Tempeliers het ware verhaal verteld krijgen, geschreven door een realistische en kritische historicus.
Het boek is geïllustreerd met overzichtelijke situatiekaarten en mooie afbeeldingen waaronder een van een imposante tempelier. Verder is er een lijst van belangrijkste personages, pausen tussen 1099 en 1334, koningen en koninginnen van Jeruzalem en grootmeesters van de Orde van de Tempel. Tenslotte volgen nog een uitgebreid deel met noten, een bibliografie en het register.
De Tempeliers is een waarachtig geschiedkundig werk. Rond het onderwerp is er menig fantasieverhaal geschreven. Dit boek laat zien dat geschiedenis geen overdrijvingen nodig heeft om te beroeren. Dan Jones slaagt er dan ook nog in deze geschiedenis in een heldere taal over te brengen. Een boek dat alle nepverhalen over de tempeliers in de schaduw stelt.
Paul Van Aelst
Paul Van Aelst
Dan Jones (1981) is een Brits journalist, historicus en tv-presentator.
Meer van Paul Van Aelst
