30 juli 2019
Eenzaamheid. Ontmoetingen met ouderen.
Mensen worden ouder. De gemiddelde leeftijd blijft voorlopig nog altijd stijgen en 90 worden is lang niet meer zo ongewoon. Ouder worden gaat – helaas - zelden samen met fit en gezond blijven maar eerder met het langzaam of snel verslechteren van iemands gezondheid, van mobiliteit, van verstandelijke vermogens - wat gepaard gaat met toenemende beperkingen en uiteindelijk volledige afhankelijkheid.
Wat ook toeneemt, is eenzaamheid. Je kan jezelf op een bepaald ogenblik niet meer nuttig maken (op kleinkinderen passen bijvoorbeeld). Je vrienden en kennissen uit je sociale netwerk vallen weg. Je kinderen en kleinkinderen leiden hun eigen leven en eventueel bezoek wordt zeldzamer. En als dan ook nog je partner sterft, bestaat er een grote kans dat je chronisch eenzaam wordt.
Daar gaat dit boekje over: eenzaamheid in een veranderde samenleving en het kantelpunt van eenzaamheid naar isolement. Het boekje is bedoeld voor mensen die in de zorgsector werken of erin actief zijn, of die er in de toekomst in zullen werken. Het wil hen ondersteunen door deze mensen te confronteren met mensen die eenzaam zijn. Daaruit kunnen ze kunnen leren wat eenzaam zijn en geïsoleerd zijn eigenlijk inhoudt en wat ze kunnen doen om te helpen.
Het meest waardevol zijn volgens mij de echte verhalen, de ‘cases’ die uit de werkelijkheid gegrepen zijn.
Enkele voorbeelden:
“Hij” is al 91, woont in een seniorenflat, maar zijn geheugen en concentratie gaan achteruit. Daardoor kan hij zijn puzzels niet meer oplossen. Dochter en schoondochter beginnen het toenemend moeilijk te vinden om (hun) vader te komen bezoeken. De man begint zich te verwaarlozen, blijft gewoon de hele dag in zijn stoel zitten. En ’s avonds heeft hij gewoon geen zin om naar bed te gaan.
“Zij” is nog niet zo oud, maar ze voelt dat ze niet meer meetelt, dat ze niet meer “gezien” wordt. Ze wordt ook aangesproken als een kind. “Mijn lijf is zo goed als versleten”, zegt ze. “Voor mij hoeft het niet meer. Als ik er niet meer zou zijn, wie mist me dan? Ik vind het lief dat u langskomt met een bakje fruit. Misschien, als u meeloopt, durf ik een boodschapje te doen.”
Dit zijn twee samengestelde voorbeelden waarvan er (gelukkig) nog meer in het boekje staan.
Enkele voorbeelden:
“Hij” is al 91, woont in een seniorenflat, maar zijn geheugen en concentratie gaan achteruit. Daardoor kan hij zijn puzzels niet meer oplossen. Dochter en schoondochter beginnen het toenemend moeilijk te vinden om (hun) vader te komen bezoeken. De man begint zich te verwaarlozen, blijft gewoon de hele dag in zijn stoel zitten. En ’s avonds heeft hij gewoon geen zin om naar bed te gaan.
“Zij” is nog niet zo oud, maar ze voelt dat ze niet meer meetelt, dat ze niet meer “gezien” wordt. Ze wordt ook aangesproken als een kind. “Mijn lijf is zo goed als versleten”, zegt ze. “Voor mij hoeft het niet meer. Als ik er niet meer zou zijn, wie mist me dan? Ik vind het lief dat u langskomt met een bakje fruit. Misschien, als u meeloopt, durf ik een boodschapje te doen.”
Dit zijn twee samengestelde voorbeelden waarvan er (gelukkig) nog meer in het boekje staan.
De rest van de uitgave wordt ingenomen door praktische tips met opdrachten en met bezinnende citaten geschreven door een verplegingswetenschapper, opvoedingsfilosoof en lector mantelzorg. Jammer dat die niet toepassen wat er in de inleidende quote door Levinas gezegd wordt: “Ontmoeting is van aangezicht tot aangezicht in betrekking staan.”
Het jargon dat door hen gebruikt wordt, werkt zeker geen ontmoeting in de hand: “De meeste interventies blijken weinig effectief en met de bestaande interventies wordt een groot deel van de sociaal geïsoleerde mensen niet bereikt.” “Voor een passende interventie is iemands handelingsoriëntatie van belang.” “Cognitieve discrepantiebenadering…”. ”Subjectief ervaren gemis van betekenisvolle relaties…”.
Het jargon dat door hen gebruikt wordt, werkt zeker geen ontmoeting in de hand: “De meeste interventies blijken weinig effectief en met de bestaande interventies wordt een groot deel van de sociaal geïsoleerde mensen niet bereikt.” “Voor een passende interventie is iemands handelingsoriëntatie van belang.” “Cognitieve discrepantiebenadering…”. ”Subjectief ervaren gemis van betekenisvolle relaties…”.
Zekere vaktermen zijn waarschijnlijk onvermijdelijk, maar het gebruik ervan veralgemenen over een complete tekst die studenten en anderen moet warm maken voor de problemen van oude mensen, kan niet anders dan leiden tot de (zeer defaitistische) conclusie van het boekje: “Misschien moeten we leren erkennen en accepteren dat eenzaamheid een onderdeel van het leven zal blijven.”
Moeten we dat?
Meer van Victor De Raeymaeker
