Waanzin is een wat-als-verhaal. Wat als we een soort variant van woke doortrekken tot in het absurde en het tragische. In een alternatieve wereld (de geschiedenis werd wat aangepast, zoals Quentin Tarantino dat ook doet) vindt zowat heel Amerika het kwetsend een onderscheid te maken tussen slimme en domme mensen. Woorden als ‘stom’ worden letterlijk verboden en IQ-tests zijn illegaal, want ‘slimistisch’. De GG, acroniem voor de Geestelijke Gelijkwaardigheidsbeweging, heeft het voor het zeggen en zet een onwaarschijnlijke reeks series, films en boeken op haar index. Een bijzondere plaats in het verhaal is gereserveerd voor De Idioot van Dostojevski. Een en ander blijft niet zonder gevolg: in minder dan geen tijd worden de Verenigde Staten een dystopie waarin alles vierkant draait. Onderwijs, gezondheidszorg, industrie… Het gaat allemaal naar de haaien, want de d*mm*kl*t*n krijgen dezelfde promoties als ‘hersenpralers’. Het wordt zo erg dat zelfs een mafkees president wordt. Die mafkees is een democraat (sic) en heet Trump. De nieuwe wind die door de States waait, laat zich overal ter wereld voelen en ruikt niet erg lekker.

Het vrouwelijke hoofdpersonage – ze is docente literatuur – kan zich niet verzoenen met al die waanzin en neemt geen blad voor de mond. Het is allicht toeval dat u die uitdrukking zonet ook al even gelezen hebt. De prijs die ze betaalt voor gezond verstand is echter bijzonder hoog en wordt niet gedekt door de ziekteverzekering. Shriver hangt daar nog een epiloog achter die de lezer zal verrassen. En onderweg worden de getuigen van Jehova in de zeik gezet.

Volgens mijn krant zijn er betere boeken te lezen en is Waanzin niet veel meer dan een langgerekte grap. Het verhaal zou doorzichtig zijn en gaat snel vervelen. Dat is niet helemaal onwaar, maar Shriver heeft echt wel metier, doopt haar pen graag in bijtend sarcasme en weet zowel levensechte personages als spanning op te bouwen.

Waanzin leest vlot weg en het sarcasme doet de lezer regelmatig lachen. Prophet Song (een absolute aanrader) is allicht een betere (lees: veel ergere) dystopie, maar er is vooral veel minder goed entertainment op de markt. Waanzin is bovendien intelligent, al is de crux een somber mensbeeld. In het laatste hoofdstuk ‘is het onmiskenbaar dat mensen alles geloven’ en ligt daar de bron van al het kwaad dat Pearson – zo heet het hoofdpersonage – en de USA  teistert. Waaruit de lezer mag afleiden dat enige waakzaamheid geboden is, als een nieuwe ideologie de kop opsteekt.

Nick De Clippel