11 juni 2019
Afgrond zonder vangnet. Liefde en geweld in het werk van Arnon Grunberg.
Arnon Grunberg, geboren in 1971 en van joodse afkomst, heeft al een omvangrijk oeuvre aan romans en ander literair werk gepubliceerd. Yra van Dijk is hoogleraar Moderne Nederlandse Literatuur aan de universiteit Leiden.
In het licht van een historische werkelijkheid die zich niet laat bevatten, laat dit boek zien wat literatuur vermag, aldus de auteur.
Het boek is een rondleiding in de gewelddadige wereld van Grunberg. Zijn hoofdpersonages zijn steevast pechvogels met niets dan goede bedoelingen, die met eigen handen alles vernietigen wat hun lief was. Om te weten waarom Grunberg dat zijn lezers aandoet, volgt van Dijk zijn oeuvre van zijn debuut tot 2018.
Het boek is een rondleiding in de gewelddadige wereld van Grunberg. Zijn hoofdpersonages zijn steevast pechvogels met niets dan goede bedoelingen, die met eigen handen alles vernietigen wat hun lief was. Om te weten waarom Grunberg dat zijn lezers aandoet, volgt van Dijk zijn oeuvre van zijn debuut tot 2018.
van Dijk schrijft: sinds de uitroeiing van de joden in WOII is het vertrouwen in de wereld onherstelbaar gebroken! Zij vraagt zich af hoe we kunnen leven met het besef dat de barbarij deel uitmaakt van wat wij als beschaving opvatten. Die vraag stelt Grunberg zich ook steeds weer in zijn oeuvre, maar barbarij en beschaving bestaan al zolang homo sapiens op deze wereld rondloopt.
Voor Grunberg lijkt het verleden niet alleen een morele, maar ook een individuele afgrond te zijn. Als zoon van een joodse moeder die verschillende concentratiekampen overleefde en een vader die ondergedoken zat, is de geschiedenis als kind van twee beschadigde ouders, persoonlijk. Dat wordt in zijn romans steeds in nieuwe gedaanten beschreven.
Zijn opgelopen trauma’s re-ensceneren de geschiedenis in zijn werk op een wijze die zich niet op een rationele manier laat vertellen.
De motor van Grunbergs vroege schrijverschap is afstand nemen van het lijden uit zijn jeugd in een claustrofobisch gezin. Zijn schrijven is een overwinning op de schaamte. Vandaar dat Grunbergs teksten zo transparant van stijl zijn: communicatie met de lezer is van levensbelang, stelt de schrijver.
De motor van Grunbergs vroege schrijverschap is afstand nemen van het lijden uit zijn jeugd in een claustrofobisch gezin. Zijn schrijven is een overwinning op de schaamte. Vandaar dat Grunbergs teksten zo transparant van stijl zijn: communicatie met de lezer is van levensbelang, stelt de schrijver.
Grunberg publiceerde na zijn debuut in een obsessief tempo roman na roman, verhaal na verhaal, column na column. Zijn bezeten schrijverschap is gericht op het met zijn proza “besmetten” van de gemeenschap van lezers…
van Dijk laat echter noteren dat het niettemin haar fascinatie met het onbekende is die het schrijven van ‘Afgrond zonder Vangnet” heeft aangezwengeld. Ondanks gemeenschappelijke jeugdervaringen blijft de wereld van Grunberg haar vreemd…
van Dijk laat echter noteren dat het niettemin haar fascinatie met het onbekende is die het schrijven van ‘Afgrond zonder Vangnet” heeft aangezwengeld. Ondanks gemeenschappelijke jeugdervaringen blijft de wereld van Grunberg haar vreemd…
Dit boek gaat over een oeuvre, niet over een mens, maar de persoon van Grunberg dringt zich wel op in zijn werk. Toch is alles wat hij neerpent fictie. Als we het hier hebben over Grunberg duidt dat op de auteursfiguur met al zijn maskers, niet op de man van vlees en bloed.
Het gaat in deze uitgave om de vraag hoe literatuur tot inzichten komt over het universele, het algemeen menselijke.
Het gaat in deze uitgave om de vraag hoe literatuur tot inzichten komt over het universele, het algemeen menselijke.
De allegorische vorm legt bloot hoe verschillende verhalen in de romans van Grunberg over elkaar heen worden gelegd. Dit betekent echter niet dat duidelijk wordt wat de tekst “eigenlijk” betekent: daar is deze allegorie te postmodern voor. Hoe kunnen we de waarheid op het spoor komen in fictie?
van Dijk schrijft knap, maar onmiskenbaar vanuit de hoogte van haar katheder.
De 6 thematische hoofdstukken van ‘Afgrond zonder Vangnet’ beschrijven de romans van Grunberg met telkens de wijzen waarop literatuur onze wereld van betekenis kan voorzien. Grunberg publiceert overigens vaak onder het pseudoniem Marek van der Jagt.
De auteur bespreekt stuk voor stuk de omvangrijke reeks van Grunbergs literaire werk, tot 2018. Zij heeft zeker iets te zeggen en kan het ook goed uitdrukken. Toch denk ik dat dit boek voornamelijk interessant is voor studenten Moderne Nederlandse Literatuur.
Meer van Willy Raats
De 6 thematische hoofdstukken van ‘Afgrond zonder Vangnet’ beschrijven de romans van Grunberg met telkens de wijzen waarop literatuur onze wereld van betekenis kan voorzien. Grunberg publiceert overigens vaak onder het pseudoniem Marek van der Jagt.
De auteur bespreekt stuk voor stuk de omvangrijke reeks van Grunbergs literaire werk, tot 2018. Zij heeft zeker iets te zeggen en kan het ook goed uitdrukken. Toch denk ik dat dit boek voornamelijk interessant is voor studenten Moderne Nederlandse Literatuur.
