4 juni 2020
De prijs van het paradijs. De invloed van zelfmoordterroristen op onze samenleving
’Wat houden jihadistische zelfmoordaanslagen uiteindelijk in? Ze vormen een disproportioneel middel, leveren weinig op en kenmerken zich door een totale afwezigheid van empathie. Ze schenden burgerrechten, willen democratische idealen vernietigen en hebben tot doel schade toe te brengen aan ideeën over multiculturaliteit en vrijheid van meningsuiting. In wezen willen ze alles verwoesten waarnaar het sociaalliberalisme streeft.’ (hoofdstuk 15, De Terreurgeneratie)
Terrorisme. Misschien verloren we dit met de coronacrisis een beetje uit het oog. Het lijkt verdwenen, maar het betreft toch een fenomeen dat tot voor kort ons leven drastisch overhoop gooide.
Iain Overton behandelt heel uitgebreid de invloed van zelfmoordterrorisme op onze en andere samenlevingen. Want jawel, de prijs in onschuldige mensenlevens die betaald wordt in niet-westerse landen is vele malen hoger dan bij ons.
Iain Overton behandelt heel uitgebreid de invloed van zelfmoordterrorisme op onze en andere samenlevingen. Want jawel, de prijs in onschuldige mensenlevens die betaald wordt in niet-westerse landen is vele malen hoger dan bij ons.
Overton geeft eerst een uitgebreid historisch overzicht en begint hierbij met één van de eerste zelfmoordaanslagen in de moderne geschiedenis. Zondag 1 maart 1881: tsaar Alexander II keert terug van zijn inspectie op het Sint-Isaaksplein in Sint-Petersburg. Na verschillende mislukte moordpogingen vooraf slaagt een zelfmoordterrorist van de anarchistische revolutionaire beweging Narodnaja Volja erin om de 63-jarige tsaar te vermoorden.
Dit gebeurt in een tijdperk, de 19de eeuw, waarin tijdens conflicten en oorlogen nog betrekkelijk weinig onschuldige burgers slachtoffer werden van het wapengekletter (10%). Dat zal tijdens WO II oplopen tot 50% en zelfs bij de huidige conflicten in Syrië en Irak een schrikbarende 95% worden. Steeds meer vinden onschuldige burgers, omstaanders, vrouwen en kinderen de dood ook door terroristen die hun eigen lichaam als wapen gebruiken. Dat verontrust Iain Overton terecht, en hij gaat op zoek naar het hoe en het waarom van deze zinloze daden. Dat waarom is in heel veel gevallen overduidelijk, maar toch zit hij nog met een aantal vragen over de daders zelf.
Waarom gebruiken, wereldwijd, sommige verzetsorganisaties of terroristische groeperingen nooit dit ultieme wapen? Hun drijfveren, hun motieven en hun einddoel zijn precies dezelfde als bijvoorbeeld een Al Qaeda of IS. En toch vinden ze niemand bereid om als zelfmoordsoldaat ingezet te worden. Is het omwille van een religie (bijvoorbeeld de islam) of eeuwige roem? Wordt de familie van de daders ruimschoots vergoed en is hun offer een inspiratie voor de andere strijders?
We moeten het eigenlijk niet echt zo ver gaan zoeken. Ga gewoonweg eventjes doorheen de literatuur en bekijk sommige Hollywoodproducties. Ook in de westerse wereld eindigt menig heldenverhaal of verzet tegen een bijna onoverwinnelijke vijand met een individu, een held dus, die zich onvoorwaardelijk opoffert voor de ‘anderen’. Een verwoestend natuurfenomeen, een buitenaardse invasie, een moordend virus of een meedogenloze dictator: het hoofdpersonage gaat roemrijk ten onder samen met het Kwaad, tenzij hij James Bond heet uiteraard. De slechteriken worden vernietigd en de hoofdpersoon eindigt meestal gezond en wel met een blote griet in bed. Die vent wacht niet op het hiernamaals!
Is deze theorie een beetje simplistisch? Misschien, maar niettemin fronste ik eventjes mijn door de corona te lang geworden wenkbrauwen bij een andere theorie van de schrijver. Het valt op dat in een samenleving waarin polygamie wijd verspreid is en aanvaard wordt, het aantal kandidaat-zelfmoordterroristen vooral stijgt onder jonge, hopeloze werkloze mannen. Er blijven gewoonweg te weinig huwbare jonge meiden over voor die gasten omdat de ouderen ze voor zichzelf hebben ingepikt. Is een paradijs met een zeventigtal maagden dan wellicht de beloning voor hun daad? Blijkbaar wel, eentje had zelfs zijn penis veilig ingepakt zodat die bij aankomst bij de ‘houri’ nog bruikbaar zou zijn.
Is voorgaande een klein stukje, misschien overbodige sensatie? Het doet in elk geval weinig af aan dit erg boeiend boek. Boeiend vooral omdat de schrijver heel nauwkeurig de geschiedenis van dit fenomeen overloopt, een flink aantal groeperingen ontleedt en getuigenissen optekent van (gefaalde) daders, familieleden, hulpverleners en slachtoffers. Bewonderenswaardig is dat hij ook enkele clichés ‘opblaast’ en meteen ook de terechte afkeuring verwoordt van religieuze leiders, politici, geloofsgenoten en de achterban van de daders.
Die algemene afkeuring vormt samen met het aanpakken van de problemen die aan de grondslag liggen van de meeste conflicten ook het grootste aandeel van de oplossing die Overton aandraagt. Koud “technisch” en vanuit louter militair opzicht brengt de opoffering van een zelfmoordterrorist nooit voordeel op aan diens organisatie – integendeel zelfs.
Ik heb dit boek met heel veel aandacht gelezen en daar heb ik een goede reden voor. Op 22 maart 2016, net terug van het voorheen door Tamiltijgers geterroriseerde Sri Lanka, stond ik geduldig te wachten op mijn valiesje in de aankomsthal van Zaventem. Boven mijn hoofd gingen enkele zelfmoordterroristen samen met tientallen onschuldige toeristen en luchthavenpersoneel in de lucht. We werden doorheen een regen van stof en langs plassen bloed naar de uitgang gejaagd door zwaarbewapende para’s. Een weekje later, ‘fysiek’ ongedeerd en na mijn verlof, ging ik vol goede moed terug werken in de gevangenis. Ik ging meteen bij de directrice langs. Ik wist: de eerste verdachten zaten in hechtenis, en ik stelde voor om even - net zoals de schrijver van het boek - in een open eerlijk gesprek te gaan met die lui die bijna mijn dood hadden veroorzaakt. Katharsis?
Ik werd meteen wandelen gestuurd!
(ter verduidelijking en met respect voor de huidige directie: de betrokken directrice is gepensioneerd en werkt heden niet meer in de gevangenis)
Meer van Michel Ackaert
Ik werd meteen wandelen gestuurd!
(ter verduidelijking en met respect voor de huidige directie: de betrokken directrice is gepensioneerd en werkt heden niet meer in de gevangenis)
