10 december 2018
Jungle, berichten uit transitland
“We staan te midden van luid kabaal tussen honderden vluchtelingen ergens op een verloren zandweg in het Franse Calais.” Een recente beschrijving van de hopeloze situatie van transmigranten, vluchtelingen en slachtoffers van oorlogsgeweld ergens uit het Midden-Oosten of Afrika? Neen, een zinnetje uit het dagboek van Gabriëlle Baudot, de overgrootmoeder van de schrijfster, die met haar hopeloze ouders angstig op de vlucht is voor het oorlogsgeweld op 4 september … 1914!
De toon voor dit eenvoudig, maar heel menselijk boek is gezet. Ann Lamon, informaticus aan de KU Leuven uit Hoegaarden, heeft naast haar Thaise roots - en vooral als moeder - een groot hart voor de duizenden vluchtelingen in de jungle van Calais. Samen met collega’s, dorpsgenoten, buren en vriendinnen en meestal ook moeders, besluit ze om niet de andere kant op te kijken en ondanks alles te helpen.
Ze zijn niet vertrouwd met een hopeloze situatie van die omvang. De logistiek bij een dergelijk initiatief is voor hen nieuw en vooral de onverwacht grote respons op hun zoektocht naar middelen overvalt hen. Geen nood echter, er zijn veel helpende handen en bereidwillige firma’s. Met scha en schande slagen ze erin om de hulpgoederen tot bij de behoeftigen te brengen.
Ze zijn niet vertrouwd met een hopeloze situatie van die omvang. De logistiek bij een dergelijk initiatief is voor hen nieuw en vooral de onverwacht grote respons op hun zoektocht naar middelen overvalt hen. Geen nood echter, er zijn veel helpende handen en bereidwillige firma’s. Met scha en schande slagen ze erin om de hulpgoederen tot bij de behoeftigen te brengen.
Ann Lamon moet voortdurend opboksen tegen steeds veranderende situaties en tegenwerking, zelfs van de politiediensten. Als daarenboven enkele criminele smokkelaarsbenden de zaak nog verergeren wordt dit meer dan een hulpactie. In dit boek klaagt ze dan ook de lakse en onmenselijke houding aan van de Franse overheid die het nooit zover had mogen laten komen. Alsook de hypocriete ingesteldheid van het Verenigd Koninkrijk, met ongeveer 1 miljoen illegale werknemers die dikwijls als slaven onderbetaald werken in criminele winstgevende activiteiten!
In dit boek vind je geen politieke boodschappen en grote theorieën terug, laat staan pasklare oplossingen, maar vooral veel namen, gezichten en heel persoonlijke, soms gruwelijke verhalen. Je houdt het niet voor mogelijk hoe een gezin, doodzieke kinderen, een hoogzwangere vrouw tot zelfs een kreupel oudje overleven in de modder, de rotzooi en de ellende van de jungle(s). Eén boodschap: het gaat niet goed in de wereld en daar reageert Europa uiterst slecht op.
Het boek handelt over de oorlogen en ellende ginder en conflicten die we ver van ons bed helpen uitvechten, en die we uit eigenbelang steunen. Er is daarenboven een oneerlijke verdeling van rijkdom, inkomsten uit grondstoffen, dictators en uitbuiting waarvoor we al decennia onze ogen sluiten gewoon omdat het ons goed uitkomt. Het Sykes-Picotverdrag (1916) is als een boemerang teruggekeerd. Jawel, de ellende komt nu plots aan onze achterdeur aankloppen. Vluchtelingen en ontheemden: dat was zo in 1914 met overgrootmoeder Gabriëlle Baudot en dat is nu ook zo in 2018.
Lees vooral ook het hoofdstuk ‘De Damascustweeling’ (p. 205) en het verhaal van Amira. Dit is het relaas van een heel gewoon en welvarend gelukkig gezin in Dimashq (Damascus) en hoe hun leven plots een hel werd. Ik heb zelf ooit door de straten van die prachtige en vooral gastvrije stad gewandeld, en kan me de geuren van jasmijn herinneren voordat … “Refugee”: een woord voor het eerst in 1680 gebruikt voor Hugenoten op de vlucht en dat in 1914 werd toegekend aan die 1 miljoen Belgen die naar Nederland vluchtten. En nog later aan die 10 miljoen ontheemden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vluchtelingen in Europa, een nieuwe fenomeen?
In ‘Moederpact’ (p. 224) gaat Ann Lamon er heel emotioneel eventjes dieper op in over wat het ook voor hààr heeft betekend, en de verontwaardiging is erg groot. Zijn we er dus allemaal bij betrokken als onder andere een verdwaalde kogel een peuter dodelijk treft? Welnu, dat maak je zelf maar uit - misschien tijdens een volgende zinloze populistische toogpraat in een of ander Vlaams ‘bruin’ café…
Ik reed er dikwijls langsheen, om dochterlief uit het Verenigd Koninkrijk voor een korte vakantie op te halen. Ze woont en werkt er nota bene voor een organisatie die nieuwkomers helpt. Meestal breng ik haar dan na een weekje terug naar die ferry en reist ze zonder problemen met haar legaal Belgisch paspoort naar Martin, een liefelijk gehucht nabij Dover in de groene heuvels van Kent. Die vluchtelingen uit de jungles en links en rechts van de torenhoge prikkeldraad daarentegen...
Michel Ackaert
Meer van Michel Ackaert
