20 februari 2024
Leonora in het ochtendlicht. Roman over Leonora Carrington en Max Ernst.
De Amerikaanse schrijfster Michaela Carter is een bekroonde dichter. Het besproken werk is haar debuutroman.
Leonora Carrington was de dochter van de rijke industrieel Harold Carrington. Zij was artistiek aangelegd en studeerde aan de Chelsea School of Art en aan de Ozenfant Academy of Fine Arts in Londen. Deze academie werd opgericht door de Franse kubistische kunstschilder Amédée Ozenfant, die het belang van kleur in de schilderkunst benadrukte, wat zijn sporen nagelaten heeft in het werk van Leonora.
In 1937 ontmoette zij de Duits-Joodse surrealistische kunstschilder Max Ernst met wie zij, ondanks het grote leeftijdsverschil en het ongenoegen van haar familie, een relatie begon. Leonora was 20 jaar, Max 46. Zij brak met haar familie en het koppel vestigde zich in Parijs, waar zij zich in de kringen van de dadaïstische – surrealistische kunstenaars bewogen. Salvator Dali, Leonor Fini, Man Ray, Joan Miró, Pablo Picasso, Marcel Duchamp, André Breton en vele anderen waren hun soul partners.
In dit bruisende, onconventionele artistieke milieu wist Leonora zich een plaats en erkenning te verwerven met haar levendige, kleurrijke schilderijen waarin ze oude verhalen en mythen uit haar jeugd vormgaf.
Wanneer de Tweede Wereldoorlog zich aankondigde weigerden zij Frankrijk te verlaten en het koppel vestigde zich in het landelijke Saint-Martin-D’Ardèche. Bij het uitbreken van de oorlog werd Max geïnterneerd. Door voorspraak werd hij vrijgelaten en met de hulp van Peggy Guggenheim, steenrijke kunstverzamelaarster, die “entartete” en Joodse artiesten aan de Nazi’s hielp te ontsnappen, bereikte hij Lissabon en vervolgens New-York.
Wanneer de Tweede Wereldoorlog zich aankondigde weigerden zij Frankrijk te verlaten en het koppel vestigde zich in het landelijke Saint-Martin-D’Ardèche. Bij het uitbreken van de oorlog werd Max geïnterneerd. Door voorspraak werd hij vrijgelaten en met de hulp van Peggy Guggenheim, steenrijke kunstverzamelaarster, die “entartete” en Joodse artiesten aan de Nazi’s hielp te ontsnappen, bereikte hij Lissabon en vervolgens New-York.
Leonora kon met de hulp van een bevriend echtpaar naar Madrid vluchten waar zij ten prooi aan een depressie, door medewerkers van haar vader in een psychiatrische instelling terecht kwam. Een vriend van Picasso, de Mexicaan Renato Leduc, hielp haar de instelling te verlaten. Zij huwde met hem en samen bereikten zij New-York, waar zij opnieuw Max Ernst ontmoette. Teneinde in de Verenigde Staten te kunnen blijven was deze inmiddels met Miss Guggenheim gehuwd.
Beide huwelijken hielden niet lang stand. Leonora vestigde zich in Mexico waar zij een gewaardeerde kunstenaar werd. Max huwde in 1946 met de kunstenares Dorothea Tanning en het koppel keerde in 1954 terug naar Frankrijk.
Op een geromantiseerde wijze beschrijft de auteur het tumultueuze leven in het Parijse artistieke milieu van de jaren dertig van vorige eeuw. De lezer die meer wenst te weten over het werk van de surrealistische kunstenaars zal echter op zijn honger blijven. Oppervlakkigheid is troef. Wie geïnteresseerd is in het surrealisme, heeft er geen boodschap aan te vernemen dat Leonor Fini liefst in haar blootje kookte, amper gekleed op restaurant ging en wie het met wie deed (zowat iedereen met iedereen).
Wie na de lectuur van dit boek toch niet verzadigd is kan ik verwijzen naar het boek Miss Guggenheim van Leah Hayden (uitgeverij Orlando) waarin de verhouding van Max Ernst met Leonora en Peggy Guggenheim nog eens uitvoering belicht wordt.
Ignace Claessens
Meer van Ignace Claessens
Ignace Claessens
