12 november 2019
Sneeuw in september
‘Sneeuw in september’: juf Nederlands en schrijfster Kathelijn Vervarcke koos niet zelf voor deze op het eerste zicht absurde titel. Eén van haar leerlingen deed dit. Reeds bij aanvang de absurde humor van een hoofdrolspeelster in dit drama?
Toen ik te horen kreeg dat de medische wetenschap me alleen nog verdovende middelen kon bieden, voelde dat op die warme nazomerdag aan als een onverwachte sneeuwbui in september.”
Jutta, 19 jaar oud, krijgt ongezouten het vreselijke verdict dat ze nooit zal kunnen werken, trouwen of kinderen krijgen. Ze heeft haar moeder vroeg verloren en samen met haar vader is ze nog niet helemaal uit het rouwproces geraakt. Zélf is ze een zware reumapatiënte en haar lief heeft haar gedumpt. “Jij kunt je nooit eens echt laten gaan in bed”! Haar beste vriendin Maud kreeg enkele maanden eerder dezelfde diagnose.
Maud is er veel erger aan toe, maar ook zij komt uit een warm nest. Ze had een relatie met Tibo die ze nota bene juist omwille van haar ziekte beëindigde.
Jutta, 19 jaar oud, krijgt ongezouten het vreselijke verdict dat ze nooit zal kunnen werken, trouwen of kinderen krijgen. Ze heeft haar moeder vroeg verloren en samen met haar vader is ze nog niet helemaal uit het rouwproces geraakt. Zélf is ze een zware reumapatiënte en haar lief heeft haar gedumpt. “Jij kunt je nooit eens echt laten gaan in bed”! Haar beste vriendin Maud kreeg enkele maanden eerder dezelfde diagnose.
Maud is er veel erger aan toe, maar ook zij komt uit een warm nest. Ze had een relatie met Tibo die ze nota bene juist omwille van haar ziekte beëindigde.
De twee vriendinnen gaan vervolgens samen doorheen de evolutie van hun pijnlijke opstoten en de daarbij horende obstakels en problemen.
De twee vrouwen reageren echter totaal verschillend op hun ziekte en penibele toekomstverwachtingen. Terwijl Jutta hard om zich heen schopt en er alles aan doet om haar kwelduivel - ze noemt haar ziekte Malevolus - te bestrijden of toch te verdragen, neemt Maud heel bewust en zelfverzekerd de onomkeerbare beslissing voor euthanasie.
En toch zijn dit twee frisse, jonge meiden van deze tijd, in een omgeving die heel herkenbaar is. Alles wat ze meemaken, speelt zich af in de omgeving van Oostende met het nachtleven, de sociale media en de vriendjes. Ze tutten zich uitdagend op voor een feestje, beleven hun seksualiteit precies zoals hun leeftijdsgenotes en daartussenin loopt ergens verloren Tibo, de ex van Maud. Zal Tibo met de uitdrukkelijke goedkeuring van Maud aarzelend het nieuw lief worden van Jutta, of is dat voor iedereen toch een brug te ver?
De twee vrouwen reageren echter totaal verschillend op hun ziekte en penibele toekomstverwachtingen. Terwijl Jutta hard om zich heen schopt en er alles aan doet om haar kwelduivel - ze noemt haar ziekte Malevolus - te bestrijden of toch te verdragen, neemt Maud heel bewust en zelfverzekerd de onomkeerbare beslissing voor euthanasie.
En toch zijn dit twee frisse, jonge meiden van deze tijd, in een omgeving die heel herkenbaar is. Alles wat ze meemaken, speelt zich af in de omgeving van Oostende met het nachtleven, de sociale media en de vriendjes. Ze tutten zich uitdagend op voor een feestje, beleven hun seksualiteit precies zoals hun leeftijdsgenotes en daartussenin loopt ergens verloren Tibo, de ex van Maud. Zal Tibo met de uitdrukkelijke goedkeuring van Maud aarzelend het nieuw lief worden van Jutta, of is dat voor iedereen toch een brug te ver?
Het onderwijzend personeel krijgt doorheen dit verhaal een stevige veeg uit de pan en daar zullen de ervaringen van de schrijfster op de werkvloer wellicht iets mee te maken hebben.
Is het confronterend voor de lezer dat de twee doodzieke meisjes ongegeneerd hun intimiteit bloot leggen? Wat zou hen nog tegenhouden? Maud: “Hij is een slechte minnaar. Telkens als hij zijn tong traag langs mijn edele delen zwiept, voelt het alsof hij een strook behangpapier aan het insmeren is.” Shockerend ook dat Maud aan de vooravond van haar euthanasie de gigolo Wesley (hij noemt zichzelf sekswerker) inhuurt, dit in detail beschrijft en hem meteen koudweg vraagt om later haar bunzing Krapuul van voedsel te voorzien. Deze galgenhumor is eigen aan Maud, maar doet Jutta en Tibo soms terugdeinzen. Maud: “Ah nee, je hebt nu toch al Tibo voor de troostseks?” Jutta: “Wachten tot na jouw uitvaart. We willen echte seks, geen troostseks.”
Vertelt dit werkje alles over ongeneeslijk ziek zijn en hoe dat te plaatsen? Gaat het hier over diegene die kiest voor het gevecht ertegen? Of over die andere, die juist niet wil strijden? Is de keuze van Jutta gelijkwaardig aan de beslissing van Maud? Neen, in dit verhaal is duidelijk dat er geen juist of fout is. Tussen de regels door (en wat is eigenlijk slechter af zijn dan de andere?) lees ik dat de keuze van Maud vooral ook te maken heeft met zwaar psychisch lijden. Euthanasie omwille van zwaar psychisch lijden samen met een niet meteen dodelijke ziekte: dit is (nog) niet zo evident! Spijtig genoeg kan ik daar over meepraten, maar dàt is eventjes persoonlijk.
Dit boekje of het toneelstuk is zeker een must voor jongeren en hun begeleiders, opvoeders, ouders èn grootouders/medewerkers L.E.I.F. Voelde ik me betrokken? Jawel, door ervaring in eigen intieme kring, ook met een nauw verwant familielid en een collega-vriend met hetzelfde ziektebeeld, besef ik nu meer dan ooit hoe hard het aankomt als je, zoals Jutta en Maud, nooit zal kunnen werken, trouwen en kinderen krijgen. Hoe je daar best mee omgaat? Ik zou het zelfs na het lezen van dit boekje echt niet weten.
‘Sneeuw in september’, ook als toneelstuk
première vrijdag 22 november 2019
VLC De Geuzetorre
Kazernelaan 1
8400 Oostende
Meer van Michel Ackaert
première vrijdag 22 november 2019
VLC De Geuzetorre
Kazernelaan 1
8400 Oostende
